Бесплатный фрагмент - Ⴇანამედროვე Ⴂერმანია

Ⴜინასიტყვაობა

Ⴜინამდებარე ლექსიკონი «Ⴇანამედროვე Ⴂერმანია» მოიცავს 2730 ტერ­მინს, რომლებიც ასახავენ ომისშემდგომი Ⴂერმანიის ცხოვრებას. Ⴂერ­მა­ნული ტერმინები განმარტებულია ქართულ ენაზე. Ⴑტატიების თემატიკა მრა­ვალფეროვანია: გეოგრაფია, ისტორია, ხელოვნება, კულტურა, პოლიტიკური ცხოვ­რება, სახალხო და რელიგიური დღესასწაულები, გერმანული სამზარეულოს კერ­ძები და ა. შ. Ⴊექსიკონის დანართში მოცემულია საინტერესო და სა­სარ­გებ­ლო ცნობები Ⴂერმანიაზე: ქვეყნის ომისშემდგომი ის­ტორიის უმნიშვნელოვანესი თა­რიღები, მანძილი ქალაქებს შორის, დიდი ქალა­ქების მოსახლეობის რა­ო­დე­ნო­ბა, ცნობები ფედერალურ მხარეებზე და მრავალი სხვა. Ⴜიგნის ბოლოში მოცე­მუ­ლია ტერმინების ანბანური მაჩვენებელი, ილუსტ­რაციების და გამოყენებული ლი­ტე­რატურის ნუსხები.

Ⴜიგნი გამართულია მთავრული ასოებით, რომლებითაც იწყება წერტილის შემ­დეგ ახალი წინადადება და აგრეთვე პირადი და საკუთარი სახელები. Ⴄს წესი მოქმედებს სხვა ევროპულ დამწერლობებში და მე–19 საუკუნის მე­ორე ნახევრამდე ფართოდ იყო ხმარებაში ქართულშიც  .

Ⴊექსიკონი

A

Aachen (Ⴀახენი) — ქალაქი Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅესტფალიის მხარეში; ადმინისტრაციული ოლქის ცენტრი; ბალნეოლოგიური კურორტი, სატ­რანსპორტო კვანძი, 243 ათასი მაცხოვრებელი; განვითარებულია ლი­თონდამამუშავებელი, ქიმიური და მსუბუქი მრეწველობა; შემორჩენილია Ⴉარლოს Ⴃიდის რეზიდენციის ნარჩენები სასახლის კაპელით (786–798 წწ.); ქალაქში ტარდებოდა Ⴂერმანიის იმპერატორების გვირგვინის დადგმა (936–1531 წწ.), მე–19–20 სს. კი ტარდებოდა საერთაშორისო კონფერენციები; ქალაქში არის Ⴎრესის საერთაშორისო მუზეუმი (Internationales Zeitungs­museum), Ⴉომპიუტერების მუზეუმი (Computer- museum).

Aachener Printe (Ⴀახენის თაფლის პური) — საშობაო ხორაგი: მოგრძო ფორმის თაფლის პური, უხვად შეკაზმული სუნელით.

Aalen VfR («Ⴀალენ ႴႴႰ») — Ⴂერმანიის ჩემპიონატის რეგიონალურ ლიგა «Ⴑამხრეთის» საფეხბურთო კლუბი.

ABC-Abwehrtruppe (ქიმიური თავ­დაცვის ნაწილები) — Ⴁუნდესვერის Ⴑახმელეთო Ⴟარების ნაწილები.

Abc-Schutze — პირველკლასელი.

Abendgymnasium (საღამოს გიმ­ნა­ზია) — სოზაგადსაგანმანათლებლო სკო­ლა, რომელიც იძლევა შე­საძ­ლებ­ლობას სამი–ექვსი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­გიმნაზიო კურსის გამოცდების ჩა­ბა­რებას და უმაღლეს სას­წავ­ლე­ბელ­ში ჩარიცხვის უფლების მო­პო­ვე­ბას.

Abendschule — საღამოს ზოგად­სა­გან­მანათლებლო სკოლა მომუშა­ვე­თათ­ვის.

Abgeordnetenhaus, Abgeordnetenkammer (დეპუტატების პა­ლა­ტა) — Ⴁერლინის პარლამენტის სა­ხელ­წო­დება; ახორციელებს საკა­ნონ­მდებ­ლო ხელისუფლებას; ირჩე­ვენ ოთხი წლით.

Abitur — გამოსაშვები გამოცდები სა­შუალო სკოლაში, რომლის წარ­მა­ტე­ბული ჩაბარება იძლევა უმაღლეს სას­წავლებელში სწავლის გაგრძელე­ბის უფლებას.

Abteiberg (Ⴀბტაჲბერგი) — სახ­ვი­თი ხელოვნების მუზეუმი ქ. Ⴋჲონხენ­გლად­ბ­ახში (Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅესტ­ფალიის მხარე); შეიცავს ავან­გარ­დის მდიდარ კოლექციას.

Ackerbürger (მოქალაქე-მიწათმოქ­მედი) — პატარა ქალაქში მიწათ­მოქ­მედებით დასაქმებული მოქა­ლაქე.

ADAC («ႠႣეႠႺე») — Ⴑრულიადგერმანული საავტომობილო კლუბი.

ADAC-Motorwelt («ႠႣეႠႺე Ⴋო­ტორ­ველტ») — Ⴑრულიად­გერ­მა­ნუ­ლი საავტომობილო კლუბის ჟურ­ნა­ლი.

Adam Opel AG («Ⴀდამ Ⴍპელ ႠႢ») — 1862 წ. Ⴀ. Ⴍპელის მიერ ქ. Ⴐჲუ­სელ­ჰაჲმში დაარსებული საკერი მან­ქა­ნე­ბის და ველოსიპედების წარ­მო­ების ფირმა; 1899 წლიდან — სა­ავ­ტო­მო­ბილო კონცერნი; 1929 წლი­დან ეკუ­თვნის ამერიკულ კორ­პო­რა­ცია «Ⴟე­ნერალ მოტორსს».

Adenauer Konrad (Ⴀდენაუერი Ⴉონ­რად, 1876–1967 წწ.) — Ⴂერმანიის ფედერალური კანცლერი 1949–1963 წწ.; 1946–1966 წწ. — ႵႣႩ თავ­ჯდო­მარე; მის სახელთანაა დაკავ­შირე­ბუ­ლი ქვეყნის ეკონომიური აღორ­ძი­ნე­ბა Ⴋეორე მსოფლიო ომის შემდეგ.

Adenauer-Ära («Ⴀდენაუერის ერა») — Ⴂერმანიის ისტორიის პერიოდი (1949–1963 წწ.), როდესაც მთავ­რო­ბის სათავეში იდგა Ⴉონრად Ⴀდე­ნა­უ­ე­რი.

Adidas AG («ႠႣႨႣႠႱ ႠႢ») (ფირმის და­მაარსებელის სახელიდან Adi Dassler) — 1920 წ. დაარსებული სამ­რეწველო კომპანია, რომელიც უშ­ვებს სპორტულ ტანსაცმელს, ფეხ­საც­მელს, ინვენტარს; აქვს 8 სა­წარ­მო Ⴂერ­მანიაში და 25 ფირმა მსოფ­ლი­ოს სხვადავხსა ქვეყანაში.

Adler («Ⴀდლერ») — საბეჭდი მან­ქა­ნის მარკა, რომელიც გამოდიოდა ქ. Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში.

Adler-Werke («Ⴀდლერ-ვერკე») — საბეჭდი მანქანების ქარხანა, და­არ­სებული 1880 წ. ქ. Ⴋაჲნის Ⴔრან­კ­ფურ­ტ­ში; 90–ან წლებში შეუერთდა ფირმა Triumph–ს.

Admiral (ადმირალი) — უმაღლესი წო­დება Ⴁუნდესვერის Ⴑაზღვაო Ⴛა­ლებ­ში.

Admiralapotheker (ადმირალ–ფარ­მაცეფტი) — ადმირალის წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑამედიცინო–სანიტა­რულ Ⴑამსახურში; შეესაბამება ფლო­ტილიის ადმირალის წოდებას.

Admiralarzt (ადმირალ–ექიმი) — ად­მირალის წოდება Ⴁუნდესვერის Ⴑამე­დიცინო–სანიტარულ Ⴑამ­სა­ხურ­ში; შე­ესაბამება ფლოტილიის ადმი­რა­ლის წოდებას.

Admiraloberstabsarzt (ადმირალ–უფ­როსი შტაბს–ექიმი) — ადმირალის წო­დება Ⴁუნდესვერის Ⴑამედიცინო–სა­ნიტარულ Ⴑამსახურში; შე­ესა­ბა­მე­ბა ვიცე–ადმირალის წოდებას.

Admiralstabsarzt (ადმირალ–შტაბს–ექი­მი) — ადმირალის წოდება Ⴁუნ­დეს­ვერის Ⴑამედიცინო–სანიტა­რულ Ⴑამ­სახურში; შეესაბამება კონტრ–ად­მი­რალის წოდებას.

ADN (სააგენტო ႠႣႬ) — იხ. Allge­mei­ner Deutscher Nachrichten­dienst.

Advent (ადვენტი) — საშობაო დღე­სას­წა­ულის წინა დრო, რომელიც იწ­ყება 26 ნოემბრის შემდეგ პირველ კვირას და გრძელდება 4 კვირა Ⴘო­ბამ­დე; დღე­სასწაულის მო­ახ­ლო­ვე­ბი­სას ადვენტის ყოველი შემდეგი კვი­რის მნიშ­ვნელობა და ფასეულობა იზ­რ­დე­ბა.

Adventkranz (წინასაშობაო გვირ­გ­ვი­ნი) — გვირგვინი ნაძვის ხის ტო­ტე­ბის­გან ოთხი სანთლით, რომელსაც დგა­ვენ მაგიდაზე ან ჰკიდებენ სახ­ლის შე­სასვლელს ზემოთ.

Adventskalender — წინასაშობაო სა­ბავ­შვო კალენდარი, რომელზედაც ყო­ველ დღე, დაწყებული 1 დე­კემ­ბ­რი­დან, იხს­ნება თითო სარკმელი; ღია სარ­კ­მელ­ში ბავშვი ხედავს საჩუქარს, რომ­ლის მიღებაც მას სურს.

AEG (ႠႤႢ) — იხ. Allgemeine Elekt­ri­citäts-Gesellschaft.

AEG-Telefunken («ႠႤႢ–Ⴒე­ლე­ფუნ­კენი») — იხ. Allgemeine Elektri­ci­täts-Gesellschaft АEG-Тelefunken.

AGF — იხ. Arbeitsgemeinschaft der Groß­forschungseinrichtungen.

Agfa / AGFA («Ⴀგფა» / «ႠႢႴႠ») — იხ. Aktiengesellschaft für Anilin-produ­ktion.

Agfa AG («Ⴀგფა ႠႢ») — 1956 წ. ქ. Ⴊე­ვერკუზენში დაარსებული ფოტო– და კინომასალების წარმოების უდი­დე­სი ფირმა; 1964 წელს გაერ­თი­ან­და ბელგიურ კონცერნ « Ⴂეფერტ» -თან.

Agfa-Gevaert AG («Ⴀგფა–Ⴂეფერტ ႠႢ») — ფოტო– და კინომასალების წარ­მოების გერმანულ–ბელგიური კონ­ცერნი; წარმოიშვა 1964 წ. გერ­მა­ნულ ფირმა «Ⴀგფა ႠႢ» და ბელ­გი­ურ კონ­ცერნ « Ⴂეფერტის» გაერთი­ა­ნების შე­დეგად.

Ahlen LR («Ⴀლენ ႪႰ») — Ⴁუნ­დეს­ლი­გის მეორე დივიზიონის საფეხ­ბურთო კლუბი.

Aim — მთის ალპიური საძოვარი.

Akademiker — უმაღლესი საუნი­ვერ­სიტეტო განათლების მქონე ადა­მი­ანი.

Akademischer Beifall (აკადემიური ტა­შის დაკვრა) — სდუდენტების მიერ მოხ­რილი თითებით მაგიდაზე კაკუნი ლექ­ციის, პროფესორის გამოსვლის ან მეცნიერული მოხსენების მოწონე­ბის ნიშნად.

Aktiengesellschaft für Anilinpro-duktion (Agfa) («Ⴀქციონგეზელ­შაფტ ფიჲრ ანილინპროდუქციონ» («Ⴀგფა») — 1883 წ. დაარსებული ანი­ლინის პროდუქციის წარმოების აქ­ციონერული საზოგადოება; 1925–1945 წწ. «ႨႢ Ⴔარბენინდუსტრი ႠႢ» –ს შემადგენლობაში; 1956 წ. და­არს­და ხელახლად სახელწოდებით «Ⴀგფა ႠႢ».

Aktivisten der ersten Stunde («პირ­ველი საათის აქტივისტები») — Ⴂერ­მანიის ოკუპაციის საბჭოთა ზონა­ში ნაცისტური რეჟიმის შე­დე­გე­ბის აღმოფხვრის და ნორ­მალური ცხოვ­რების აღდგენის ინიციატორები ომის დამთავრების შემდეგ პირველ დღე­ებ­ში.

Albertinum (Ⴀლბერტინუმი) — მუზე­უმი ქ. Ⴃრეზდენში, რომელიც ატა­რებს მი­სი დამაარსებლის, Ⴑაქ­სო­ნი­ის მეფის Ⴀლბერტ Ⴑაქსონელის სა­ხელს; მუზეუმის შენობა აგებულია 1884–1887 წწ.; Ⴀხალი ოსტატების გა­ლე­რე­აში წარმოდგენილია 19–20 სს. ფერ­წე­რა.

Alemannia Aachen TSV («Ⴀლემანია Ⴀა­ხენ ႲႱႴ») — Ⴁუნდესლიგის მეორე დი­ვიზიონის საფეხბურთო კლუბი.

Alex m (Ⴀლექსი) — Ⴁერლინის მოედ­ნის Ⴀლექსანდერპლატცის ზოგად­სახ­მა­რი სახელ­წო­დე­ბა.

Alexanderplatz, სალ. Alex (Ⴀლექ­სანდერპლატცი, Ⴀლექსი) — მოე­დანი Ⴁერლინის ცენტრში, რო­მელ­მაც მიიღო თავისი სახელწოდება 1805 წ. Ⴐუსეთის იმპერატოს Ⴀლექ­სან­დრე I Ⴁერლინში ვიზიტის შე­დე­გად.

Alexander-von-Humboldt-Stif­tung (Ⴀლექსანდერ ფონ Ⴠუმ­ბო­ლ­დ­ტის ფონ­დი) — ფონდი, შექმნილი Ⴂერ­მა­ნი­აში უცხოელი მეცნიერების და გერ­მანელების საზღვარგარეთ ყოფ­ნის ორგანიზაციის მიზნით, და­ფი­ნან­სე­ბული «Ⴂერმანული მეც­ნიერების ფონ­დების დამაარ­სებ­ლების კავ­ში­რის» მიერ; სახელ­დებულია ბუ­ნე­ბის­მეტ­ყ­ველ Ⴀლექ­სანდერ ფონ Ⴠუმ­ბოლ­დ­ტის სახე­ლით.

Aller (Ⴀლერი) — მდინარე Ⴂერმანი­აში, მდინარე Ⴅეზერის მარჯვენა შე­ნა­კადი.

Allerheiligen (Ⴗოვლადწმინდის Ⴃღე) — კათოლიკური დღესასწაუ­ლი, Ⴜინაპრების ხსოვნის დღე; 1 ნო­ემბერი.

Allerseelen (Ⴗოვლადსულის Ⴃღე) — კათოლიკური დღესასწაული, Ⴂარ­დაცვლილების ხსოვნის დღე; 2 ან 3 ნოემბერი, თუ 2 ნოემბერი კვირა დღეა.

Allgäu (Ⴀლგოჲ) — მხარე Ⴁავარიის Ⴀლ­პებში Ⴁოდენის ტბის და მდინარე Ⴆეხს შორის; განვითარებულია სარ­ძევე მეურნეობა, საფეიქრო მრეწ­ვე­ლობა, ტურიზმი; ქალაქები Ⴈმენ­შტად­ტი, Ⴍბერსდორფი (სამთო­კლი­მა­ტუ­რი კურორტი), Ⴆონტჰოფენი.

Allgäuer Alpen (Ⴀლგოჲს Ⴀლპები) — მთები Ⴂერმანიასა და Ⴀვსტრიაში.

Allgemeine Elektricitäts-Gesel­lschaft (AEG) («Ⴀლგემაჲნე ელექ­ტრიციტეტს-გეზელშაფტ» / «Ⴄლექტ­რობის საყოველთაო საზოგადოება» (ႠႤႢ) — ერთერთი უმსხვილესი ელექტროტექნიკური კონცერნი, და­არსებული 1883 წ. Ⴁერლინში Ⴄმილ Ⴐატენაუს მიერ.

Allgemeine Elektricitäts-Gesell-schaft AEG-Telefunken («Ⴀლ­გე­მაჲ­ნე ელექ­ტრიციტეტს-გეზელშაფტ ႠႤႢ-Ⴒელეფუნკენ») — ერთერთი უმსხვილესი ელექტროტექნიკური კონცერნი (Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტი); შექმნილია 1968 წ. კონცერნების «ႠႤႢ» და «Ⴒელეფუნკენ ႢმბჀ» შე­ერთების შედეგად.

Allgemeine Nahrungs- und Genuß­mittelausstellung (ANUGA) (Ⴑამრეწველო საქონლის და გე­მოვ­ნე­ბის მრეწველობის ნაწარმის სა­ზო­გა­დო გამოფენა (ႠႬႳႢႠ) — ყოველ­წ­ლიური საერთაშორისო გამოფენა Ⴉჲოლნში.

Allgemeiner Deutscher Nach­rich­tendienst (ADN) (Ⴀლგემაჲნერ დოჲჩერ ნახრიხტენდინსტ (ႠႣႬ) — 1946 წ. Ⴀღმოსავლეთ Ⴁერლინში შექმნილი საინფორმაციო სააგენტო; 1990 წ. Ⴂერმანიის გა­ერთიანების შემდეგ მას შეუერთდა ႢႴႰ «Ⴃოჲ­ჩერ დეპეშენ–დინსტ».

Allgemeiner Studentenausschuss (ASTA) (საერთო სტუდენტური კომიტეტი) — Ⴂერმანიის უმაღლესი სასწავლებლების სტუდენტური თვითმართველობის აღმასრულებე­ლი ორგანო.

Alliierter Kontrollrat für Deutsch­land (Ⴑაკონტროლო საბ­ჭო Ⴂერ­მანიაში) — უმაღლესი საკონ­ტროლო ორგანო Ⴂერმანიისს საოკუ­პაციო ზონებში მის უპირობო კაპი­ტუ­ლჲაციის შემდეგ; შექმნილია Ⴁერ­ლინში Ⴢალტის კონფერენციის გა­დაწყვეტილების თანახმად; შეწყვიტა მოქმედება 1948 წ. 20 მარტს.

Allianz Arena (Ⴀლიანც–Ⴀრენა) — სა­ფეხბურთო კლუბ «Ⴁაჲერნ Ⴋჲუნ­ხენის» სტადიონი. Ⴀშენებულია 2008 წ.

Alpen (Ⴀლპები) — სამთო სისტემა Ⴃასავლეთ Ⴄვროპაში (Ⴘვეჲცარია, Ⴀვსტრია, Ⴂერმანია, Ⴈტალია).

Alpenvortand (Ⴀლპებისწინი) — ქე­დე­ბი, რომლებიც გარს ერტყმის Ⴀლ­პე­ბის მთის მასივებს (Ⴘვეჲცარია, Ⴀვ­სტრია, Ⴂერმანია).

Alpha-Jet («Ⴀლფა–ჯეტი») — ბუნ­დეს­ვერის შეიარაღებაში მყოფი ტაქ­ტი­კური მხარდაჭერის თვითმფრინა­ვის სახელწოდება; საავიაციო კონ­ცერნ «Ⴃორნჲე ႢმბჀ» –ს წარმოება.

Alte Fritz (Ⴁებერი Ⴔრიცი) — Ⴎრუსი­ის მეფის Ⴔრიდრიხ II მეტსახელი.

Alte Mainbrucke (Ⴛველი ხიდი Ⴋაჲ­ნზე) — ქ. Ⴅჲურცბურგის ერთერთი ყველაზე ძველი ხიდი, რომელიც აერ­თებს ციხესიმაგრეს ქალაქის ცანტ­რ­თან; აშენებულია 8 ს., თანამედროვე სახე კი მიიღო 18–19 სს.; ხიდის გას­წვრივ დგას წმინდანების ქანდაკებე­ბი ბაროკოს სტილში.

Altenburg (Ⴀლტენბურგი) — ქალა­ქი Ⴒჲურინგიაში; 48 ათასი მაცხოვ­რებელი; ცნობილია სათამაშო კარ­ტების წარმოებით და მათი Ⴋუზეუ­მით.

Alte Ореr («Ⴛველი ოპერა») — თეატ­რი Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში; შენობა ნეორენესანსის სტილში; ამჟამად მასში ტარდება კონგრესები.

Alte Pinakothek (Ⴛველი Ⴎინაკოთე­კა) — მხატვრული მუზეუმი Ⴋჲუნხენ­ში; შე­ნობა ვენეციური რენესანსის სტი­ლში აშენებულია არქიტექტორ Ⴊეო ფონ Ⴉლენცის პროექტით; მასში ინახე­ბა 1400 მხატვრის 9000 სუ­რა­თი, შაქმნილი მე–18 სა­უ­კუ­ნემ­დე; მათ შო­რის არის Ⴊეონარდო და Ⴅინჩის «Ⴋა­დონა ჩვილით», Ⴀლბ­რეხტ Ⴀლტ­დორ­ფერის «Ⴀლექსანდრე Ⴋა­კე­დო­ნე­ლის ბრძოლა Ⴃარიოს­თან», იტა­ლი­ე­ლი ოსტატების ტი­ლო­ები.

Alter Gottfried (ბებერი Ⴂოტ­ფ­რი­დი) — ხალათი ან სახლის კაბა სტუ­დენ­ტურ ჟარგონზე.

Altes Museum (Ⴛველი მუზეუმი) — შენობა Ⴁერლინში «Ⴋუზეუმების კუნ­ძულზე» (Museumsinsel), აშე­ნე­ბუ­ლი 1825–1830 წწ. არქიტექტორ Ⴉ. Ⴔ. Ⴘინკელის პროექტით და აღდ­გე­ნილი 1966 წ.; მასში გან­თავ­სე­ბუ­ლია Ⴄროვ­ნუ­ლი გალერეა.

Altes Rathaus («Ⴀლტეს Ⴐატჰაუ­სი») — ძველი რატუშა, ქ. Ⴊაჲფციგის ხუ­როთმოძღვრების ძეგლი.

Altes Residenztheater («Ⴀლტეს რე­ზი­დენცტეატერ») — თეატრი Ⴋჲუნ­ხენ­ში სხვადასხვაგვარი რეპერტუა­რით; მასში იმართება კამერული მუ­სი­კის კონცერტები.

Altmark (Ⴀლტმარკი) — გეოგრაფიუ­ლი წერტილი Ⴑაქსონია–Ⴀნჰალტის მხა­რეში.

Altstadt (ალტშტადტი) — ქალაქის ძვე­ლი ნაწილის სახელწოდება.

Altstadthofbühne («Ⴀლტშტადტ­ჰოფ­ბჲუ­ნე») — თეატრი Ⴌჲურნ­ბერ­გ­ში სხვა­დასხვაგვარი პროგპრამებით: კა­ბა­რე და კომედია, პანთომიმა და როკ მუსიკის კონცერტები.

Ami m («ამი») — ამერიკელების ხუმ­რო­ბით–უპატივცემულო სახელწო­დე­ბა მეორე მსოფლიო ომის და მას შემ­დეგ პერიოდში.

Amiga-Platte (ფირფიტა «Ⴀმიგა») — სე­რიიდან «საესტრადო მუსიკა» ყო­ფილ ႢႣႰში.

Ammersee (Ⴀმერის ტბა) — ტბა Ⴁა­ვარიაში.

Amrum (Ⴀმრუმი) — კუნძული Ⴂერმა­ნია­ში, ერთერთი Ⴙრდილო–Ⴔრი­ზუ­ლი კუნძულებიდან.

Amt Blank (Ⴁლანკის უწყება) — 1950 წ-ან ამზადებდა ბუნდესვე­რის შექ­მნას ႢႴႰ; 1955 წ. გარდაიქმ­ნა Ⴇავ­დაცვის სამინისტროდ; ატა­რებ­და მისი ხელმძღვანელის, ბუნ­დეს­ტა­გის დეპუტატის Ⴒ. Ⴁლანკის სა­ხელს.

Amtsgehilfe (ამტსგეჰილფე) — და­ბალ­ჩი­ნოსნების ერთერთი კა­ტე­გო­რია Ⴂერმანიში.

Amtsgericht — დაბალი ინსტანცი­ის ად­მინისტრაციული სასამართლო.

Amtsmeister m (ამტსმაჲტერი) — და­ბალ­ჩინოსნების ერთერთი კა­ტეგორია Ⴂერმანიში.

Andachtsbild (Ⴀნდახტსბილდი) — Ⴑა­ხარების სჲუჟეტზე შექმნილი სუ­რა­თი ან ქანდაკება, რომელიც ჰქმნის სამ­ლოცველო განწყობას.

Andreasfest (Ⴜმინდა Ⴀნდრეასის დღე­სასწაული) — რელიგიური და სა­ხალხო დღესასწაული; კართოფილის მო­სავლის აღების ბოლო დღე (30 ნო­ემბერი).

Ansbach 09 SpVgg («Ⴀნსბახ 09 ႱპႴგგ») — საფერბურთო კლუბი; და­არ­სებულია 1909 წ.

Antikensammlungen (Ⴀნტიკური კო­ლექციები Ⴋჲუნხენში) — ბერძნუ­ლი ლარნაკები, ანტიკური ქანდაკება, ოქ­როს სამკაულები, მინა, ეტრუსკე­ბის ხელოვნება.

Anhalt (Ⴀნჰალტი) — 1. ადგილის ის­ტორიული სახელწოდება Ⴑაქ­სო­ნია–Ⴀნჰალტის მხარეში; 2. ფე­დე­რა­ლურ მხარე Ⴑაქსონია–Ⴀნჰალტის ნა­წი­ლი.

Anhalter: per Anhalter reisen («ხელის აწევა») — მგზავრობა თან­მი­მავალი მანქანით; ასოციაციით უკავ­შირდება Ⴁერლინის ყოფილი Ⴀნ­ჰალ­ტის სადგურის სა­ხელ­წო­დე­ბას.

Antifaschistischer Schutzwall (ანტიფაშისტური დამცველი ჯებირი) — 1961 წლის 13 აგვისტოს Ⴃასავ­ლეთ Ⴁერლინსა და ყოფილ ႢႣႰ დე­და­ქალაქს შორის აგებული ბე­ტო­ნის კედ­ლის პროპაგანდისტული სა­ხელ­წო­დება; ყოფდა ქალაქს ორ ნა­წი­ლად; დაეცა 1989 წ. შე­მოდ­გო­მა­ზე.

Antifaschulen (ანტიფაშისტური სკოლები) — გერმანელი ოფიცრების და ჯარისკაცების ხე­ლა­ხალი აღზ­რ­დის პოლიტიკური სკოლები სამ­ხედ­რო ტყვეების საბჭოთა ბანაკებში, შექ­მნი­ლი მე–2 Ⴋსოფლიო ომის და ომის შემდგმომ პერიოდში.

ANUGA (ႠႬႳႢႠ) — იხ. Аllgemeine Nah­rungs- und Genufimit­tel­aus­stel­lung.

Apfelhexe — გახეხილი ვაშლი ათქ­ვე­ფილი ნაღებით.

Apolda (Ⴀპოლდა) — ქალაქი Ⴒჲუ­რინ­გიის მხარეში; 26 000 მაც­ხოვ­რე­ბე­ლი; ცნობილია ნაქსოვი ნაწარმის წარ­მოებით და აგრეთვე ზარების სა­რე­წით, რისთვისაც მიიღო სა­ხელ­წო­დე­ბა «Glockenstadt Apolda».

Apotheke — აფთიაქი.

Aral AG («Ⴀრალ ႠႢ») — ბენზინის და ნავთობპროდუქტების გასაღების კომპანია; დაარსებულია 1924 წ. ქ. Ⴁოხუმში.

Arbeiterjugend («Ⴀრბაჲტერჲუ­გენდ») — ჟურნალი, Ⴂერმანიის სო­ცი­ალის­ტუ­რი ახალგაზრდობის «Ⴘე­ვარ­დნე­ბის» ბეჭდვითი ორგანო.

Arbeiter-Samariter Bund (ASB) (Ⴋუ­შა­თა სამარიტული კავშირი) — მუ­შე­ბის საქველმოქმედო ორგანიზა­ცია; სა­ხელ­წოდება წარმოიშვა ბიბ­ლი­ური სა­მარიტელებისგან, რომ­ლე­ბიც გა­მო­ირჩეოდნენ დი­დი გულ­მოწ­ყა­ლე­ობით.

Arbeiterwohlfahrt (AWO) (Ⴋუ­შათა საქველმოქმედო საზოგადოება) — მუშების საქველმოქმედო ორ­განი­ზაცია Ⴂერმანიაში, დაარსებული 1918 წ.

Arbeitsamt (შრომის ბირჟა) — სა­ხელ­მწიფო დაწესებულება, რომელიც ახო­რ­ციელებს შუამავლობით ოპე­რა­ცი­ებს შრომის ბაზარზე.

Arbeitsgemeinschaft der Evange­li­schen Jugend Deutschlands (Ⴂერ­მა­ნიის ევანგელიკური ახალ­გაზრ­დო­ბის გაერთიანება) — ევანგე­ლი­კური ახალ­გაზრდული ორგანიზა­ცია, რო­მე­ლიც შედის Ⴂერმანული ახალ­გაზ­რ­დების ორგანიზაციების ფე­დე­რა­ლურ გაერთიანებაში.

Arbeitsgemeinschaft der Großfor­schun­g­seinrichtungen (AGF) (Ⴂრძელ­ვადიანი მეცნიერული კვლე­ვე­ბის გაერთიანება) — ორგანიზაცია, რო­მელიც უწევს კოორდინაციას 13 მეც­ნიერული ცენტრის საქმიანობას.

Arbeitegemeinschaft der Rund­funk­an­stehen Deutschlands (ARD) (Ⴂერ­მანიის რადიომაუწყებ­ლობის სტუ­დიების სამუშაო გაერთია­ნება) — ტელე– და რა­დი­ო­მა­უწყებლო­ბის სამ­ხა­რეო სტუდიების საკოორდი­ნაციო ორ­განო; ხშირად უძახიან «Ⴂერმანულ ტელევიზიას» ან «Ⴎირ­ველ პროგრამას».

Arbeitsgemeinschaft selbstan­di­ger Unternehmer (ASU) (Ⴃა­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი მეწარმეების გაერთია­ნე­ბა) — თა­ვისთავადი მეწარმეების კავ­შირი, და­არსებული 1949 წ. Ⴁონში წარ­მო­ე­ბის და ვაჭრობის ლიბერალი­ზა­ციის ხელ­შესაწყობად; აერთიანებს 5500 წევრს.

Arbeitsgericht (შრომის დავის სა­სა­მარ­თლო) — 1. შრომის დავის სა­სა­მარ­თ­ლოების განზოგადებული სა­ხელ­წოდება; 2. შრომის დავის და­ბა­ლი ინსტანციის სასამართლო.

ARD (შემოკ. Arbeitsgemeinschaft der offentlichrechtlichen Rundfunk­ans­talten Deutschlands) ႠႰႣ (Ⴂერ­მა­ნი­ის საჯარო–უფლებრივი ტე­ლე­რა­დიოსადგურების სამუშაო გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა) — Ⴎირველი გერმანული ტე­ლე­ვი­ზია; Ⴂერმანიის ტელევიზიის ერთ­ერ­თი პროგ­რამის სახედწოდება; გა­ერ­თია­ნე­ბაში ურთიერთმოქ­მედე­ბენ სამ­ხა­რეო სტუდიები; ႠႰႣ მი­ი­ღება Ⴂერ­მა­ნი­ის მთელ ტერი­ტო­რი­ა­ზე.

Arena AufSchalke («Ⴀრენა Ⴀუფ­Ⴘალ­კე») — Ⴁუნდესლიგის უმაღლესი დი­ვი­ზი­ო­ნის გუნდის «Ⴘალკე 04» სა­ფეხ­ბურთო სტადიონი.

Arkona (Ⴀრკონა) — კონცხი კუნ­ძულ Ⴐჲუგენის ჩრდილოეთში.

Arme Ritter («ღარიბი რაინდი») — რძე­ში ამოვლებული, შემწვარი, შაქ­რის ფხვნილით და დარიჩინით მოყ­რი­ლი თეთრი პურის ნაჭრეები.

Armenhaus Sachsens (Ⴑაქსონიის ღა­­რი­ბების თავშესაფარი) — ქ. Ⴞემ­ნი­­ცის ხატოვანი სახელწოდება, რო­მელ­­შიც აისახა მე–19 ს. საფეიქრო ფაბ­რიკების მუშების გაჭირვებული მდგო­მარეობა.

Arminia Bielefeld DSC («Ⴀრმინია Ⴁი­ლე­ფელდი ႣႱႩ») — Ⴁუნდესლი­გის უმაღ­ლესი დივიზიონის საფეხ­ბურთო კლუ­ბი.

Arminius-Denkmal (Ⴀრმინიუსის ძეგ­ლი) — აგებულია 1838–1875 წწ. ქ. Ⴃეტ­მოლდის მახლობლად (Ⴙრდი­ლოეთ Ⴐაჲნი–Ⴅესტფალიის მხარე).

Arnsberg (Ⴀრნსბერგი) — ქალაქი Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნი–Ⴅესტფალიის მხა­რეში; 22 ათასი მაცხოვრებელი; კლი­მატური კურორტი.

Art-cologne («Ⴀრტ-კოლონი») — სახ­ვითი ხელოვნების საერ­თა­შო­რი­სო გამოფენა Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅესტფალიის ქალაქ Ⴉჲოლნში.

Artillerietruppe (არტილერიის ნა­წი­ლე­ბი) — Ⴁუნდესვერის Ⴑახ­მე­ლე­თო Ⴟა­რების ნაწილები.

ASB — იხ. Arbeiter-Samariter Bund.

Asamkirche (Ⴀზამკირხე) — ეკლესია Ⴋჲუნ­ხენში, აშენებული მე–18 ს. პირ­ველ ნახევარში როკოკოს სტილში; ბარო­კოს ოსტატების ძმები Ⴀზამების სა­ჩუქარი ქალაქს; ცნობილია თავისი ფრე­სკებით.

Aschermittwoch (ფერფლოვანი ოთხ­შაბათი) — Ⴃიდ მარხვის პირ­ვე­ლი კვირის ოთხშაბათი, 40-დღიანი მარ­ხ­ვის დასაწყისი, რომელიც გრძე­ლ­დება Ⴀღდგომამდე.

Aschkuchen — იხ. Napfкuchen.

AStA — იხ. Allgemeiner Studen­ten­аus­schuss.

Atlas Delmehorst («Ⴀტლას Ⴃელმე­ხორ­სტი») — საფეხბურთო კლუბი.

Audi («Ⴀუდი») — კონცერნ «Ⴀუტო­უნიონ ႠႢს» მსუბუქი მანქანა.

Audi-Werke AG («Ⴀუდი–ვერკე ႠႢ») — საავტომობილო ფირმა, და­არ­სებული Ⴀ. Ⴞორხის მიერ ქ. Ⴚვი­კაუ­ში 1910 წ. მას შემდეგ, რაც მის­მა ძველ­მა ფირმამ «Ⴀუგუსტ Ⴞორხ უნდ Ⴉº მოტორენვერკემ» განიცადა კო­მერ­ციული წარუმატებლობა; ახა­ლი სა­ხელწოდება Audi ლათინურად ნიშ­ნავს იმასვე, რაც გერმანული Horch, ე. ი. «ისმინე»; 1932 წ. შევი­და კონ­ცერნ «Ⴀუტოუნიონ ႠႢს» შე­მად­გენ­ლო­ბაში.

Auerbachs Keller («Ⴀუერბახსკე­ლერი») — ძველისძველი ღვინის სარ­დაფი Ⴊაჲფციგში, რომელსაც გად­მოცემით ინახულებდნენ Ⴔაუსტი და Ⴋეფისტოფელი.

Aufbaugymnasium (მოსამზადებე­ლი გიმ­ნაზია) — იძლევა იმ საგნების შეს­წავ­ლის შესაძლებლობას, რომლე­ბიც არ შედიოდნენ წინა სასწავლო პროგ­რა­მაში და რომლების შესწავლა სა­ჭი­როა სრული საშუალო განათლე­ბის მი­ს­აღებად.

Aufbauschule (ზედნაშენი სკოლა) — ზოგად­საგანმანათლებლო სკოლა (1964 შლამდე) სახალხო სკოლების მო­წაფეების მოსამზადებლად სიმ­წი­ფის ადესტატის გამოცდების ჩასა­ბა­რებ­ლად.

Augsburg (Ⴀუგსბურგი) — ქალაქი Ⴁა­ვა­რიაში; დაარსებულია ახ. წ. 14 წ.; 247 ათასი მაცხოვრებელი; მანქანათ­მშენებლობის, საფეიქრო და ელექ­ტროტექნიკური მრეწველობის ცენტრი.

Augsburger Allgemeine («Ⴀუგს­ბურ­გერ Ⴀლგემაჲნე») — ყოველ­დღი­უ­რი გა­ზეთი, გამომავალი ქ. Ⴀუგს­ბურგ­ში ტი­რაჟით 366 ათასი ეგზემპლარი.

August Horch & Со Motoren-werke («Ⴀუგუსტ Ⴞორხ უნდ Ⴉº მო­ტო­რენ­ვერკე») — იხ. Audi-Werke AG.

August Thyssen-Hütte AG («Ⴀუ­გუსტ Ⴒისენ-Ⴠჲუტე ႠႢ») — უმსხვი­ლე­სი ფოლადსამსხმელი კონცერნი, და­არსებული 1889 წ. Ⴀ. Ⴒისენის მი­ერ ქ. Ⴃუჲსბურგში; 1973 წ. შე­მო­ი­ერ­თა კომპანია «Ⴐაჲშენტალ ႠႢ», 1977 წლიდან — «Thyssen AG».

Aula Palatina («Ⴀულა Ⴎალატინა») — იმპერატორ Ⴉონსტანტინეს ბაზი­ლიკა, ქ. Ⴒრირის ღირსშესანიშნაობა.

Aurich (Ⴀურიხი) — ქალაქი Ⴕვემო Ⴑაქ­სონიის მხარეში.

Aussiedler (გადმოსახლებული) — ოფი­ციალური სახელწოდება ეთნიკუ­რი გერმანელების, რომლებიც ბრუნ­დე­ბიან Ⴂერმანიაში Ⴃამოუკიდებელი Ⴑახელმწიფოების Ⴇანამეგობრობის ქვე­ყნები­დან და Ⴀღმოსავლეთ Ⴄვ­რო­პი­დან.

Autobahn (ავტობანი) — ჩქაროსნუ­ლი გზატკეცილი ორმხრივი მრავალ­რი­გიანი უგზაჯვარედინო მოძ­რაო­ბით.

Automobilwerk Eisenach (AWE) (Ⴀჲზენახის საავტომობილო ქარხანა) — აშენებულია 1898 წ. Ⴒჲურინგიის მხა­რის ქ. Ⴀჲზენახში. Ⴗოფილ ႢႣႰ უშ­ვებდა მსუბუქ მანქანებს «Ⴅარტ­ბურ­გი»; 90-ნი წლების დასაწყისში შე­ვიდა «Ⴀდამ Ⴍპელ ႠႢს» შე­მად­გენ­ლობაში.

Auto Union AG («Ⴀუტო–Ⴓნიონ ႠႢ») — საავტომობილო კონცერნი, შექ­მნილი 1932 წ. ფირმების «Ⴀუდი–ვერ­კე ႠႢ», «Ⴅანდერერ–ვერკე», «Ⴞორხ–ვერკე ႠႢ» და «ႣႩႥ–ვერკე ႠႢ» შეერთების შედეგად; უშვებდა მან­ქანებს «Ⴀუ­დი», «Ⴞორხ», «ႣႩႥ» და სხვ.

Auto Union GmbH («Ⴀუტო–Ⴓნიონ ႢმბჀ») — საავტომობილო კომპა­ნია, დაარსებული 1949 წ. ქ. Ⴈნგოლ­შტადტში; 1959 წ. შევიდა კონცერნ «Ⴃაჲმლერ–Ⴁენც ႠႢ» შემადგენ­ლო­ბაში; 1965 წლიდან აქციების სა­კონ­ტ­როლო პაკეტი ეკუთვნის «Ⴔოლკ­ს­ვაგენვერკ ႠႢს».

AWO — იხ. Arbeiterwohlfahrt.

Axel Springer Verlag AG («Ⴀქსელ Ⴘპრინ­გერ Ⴔერლაგ ႠႢ») — საგაზე­თო–საგამომცემლო კონცერნი, უდი­დე­სი Ⴄვროპაში; დაარსებულია 1947 წ. Ⴠამბურგში Ⴀქსელ Ⴘპრინგერის მი­ერ; 1970 წლიდან გარდაიქმნა აქ­ციო­ნერულ საზოგადოებაში.

B

Babelsberg (Ⴁაბელსბერგი) — ქ. Ⴎო­ტსდამის რაჲონი, სადაც მდებარე­ობს მსო­ფ­ლიოში უძველესი და უმსხ­ვი­ლე­სი კინოსტუდია, რომელიც აგ­რ­ძე­ლებს ႳႴႠ–სტუდიის ტრადიცი­ებს; აქ­ვე იყო კინოსტუდია ႣႤႴႠ (ႢႣႰ).

Babelsberg 03 e.V. SV («Ⴁაბელს­ბერგ 03 ႱႴ») — Ⴂერმანიის ჩემ­პიო­ნატის რეგიონალურ ლიგა «Ⴙრდი­ლოეთის» საფეხბურთო კლუბი; და­არსებულია 1903 წ.

Backsteingotik (აგურის გოტიკა) — არ­ქიტექტურული სტილი, დამახასია­თე­ბელი ჩრდილო–გერმანულ ქა­ლა­ქე­ბისთვის.

Baden (Ⴁადენი) — 1. ისტორიული ოლ­ქი Ⴂერმანიაში; 2. 1951 წლიდან Ⴁა­დენ–Ⴅჲურტემბერგის ნაწილი.

Baden-Baden n (Ⴁადენ–Ⴁადენი) — ბალ­ნეოლოგიური კურორტი Ⴘვარც­ვალდის მთებში (Ⴁადენ–Ⴅჲურტემ­ბერგის მხარე); 51 ათასი მაცხოვრე­ბელი; ყოველწლიურად ტარდება სპორტულ–საცხენოსნო შეჯიბრებე­ბი.

Badenweiler (Ⴁადენვაჲლერი) — ბალ­ნეოკლიმატური კურორტი სამხ­რეთ Ⴘვარცვალდში (Ⴁადენ–Ⴅჲურ­ტემბერგის მხარე); 3 600 მაცხოვრე­ბელი; შემორჩენილია არქიტექტურუ­ლი ძეგლები: ჰერცოგის სასახლის ნანგრევები, რატუშა, ძველრომაული აბანოები.

Baden-Württemberg (Ⴁადენ–Ⴅჲურ­ტე­მ­ბერგი) — Ⴂერმანიის ფედე­რა­ლუ­რი მხარე; ფართობი 35 751 კვ. კმ, 10,15 მლნ. მაცხოვრებელი; ად­მი­ნის­ტ­რაციული ცენტრი Ⴘტუტ­გარტი; თვალ­წარმტაცი ლან­დ­შაფ­ტე­ბი: Ⴘვა­რ­ცვალდი, Ⴐაჲნის, Ⴃუნაის, Ⴌე­კა­რის ხეობები; მთიანი ადგილი Ⴉაჲ­ზერ­შტული, Ⴁოდენის ტბა; აქ მდე­ბა­რეობენ მსოფლიოში ცნობილი ფირ­მები: Ⴃაჲმლერ–Ⴁენცი (Daimler-Benz), Ⴁოში (Bosch), Ⴎორშე (Por­sche), უმსხვილესი სამეცნიერო–კვლე­ვითი ინსტიტუტები: Ⴂერ­მა­ნუ­ლი ონკოლოგიური ცენტრი (das Deut­sche Krebsforschungszentrum) Ⴠაჲ­დელბერგში, Ⴋაქს Ⴎლანკის სა­ხე­ლო­ბის მრავალრიცხოვანი ინს­ტი­ტუტები, Ⴂერმანული ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი არქივი (das Deutsche Litera­tu­r­archiv) Ⴋარ­ბახში; უმაღლესი სასა­მართლო დაწე­სებულებები: Ⴔე­დე­რა­ლური სასა­მარ­თლო (das Bundes­ge­richtshof) და Ⴔედერალური კონს­ტი­ტუციური სასა­მართლო (das Bundes­verfassungsgericht) Ⴉარლსრუეში; უძველესი უნივერსიტეტი Ⴠაჲდელ­ბერგში (და­არსებულია 1386 წ.); «Ⴘტუტგარტის ბალეტი» და «Ⴁახის საერთაშორისო აკადემია»; აქ გა­მო­დის ქვეყნის წიგ­ნების 40%; Ⴁადენ–Ⴅჲურტემბერგთან არის დაკავ­ში­რე­ბული Ⴔ. Ⴘილერის, Ⴔ. Ⴂელ­დერ­ლი­ნის, Ⴅ. Ⴂაუფის, Ⴂ. Ⴅ. Ⴔ. Ⴠეგელის, Ⴔ. Ⴅ. Ⴘელინგის სახელები.

Bad Gottleuba (Ⴁად Ⴂოტლოჲბა) — კლიმატური და ბალნეოლოგიური კურორტი, მდებარეობს Ⴃრეზდენი­დან (Ⴑაქსონია) სამხრეთ–აღმოსავ­ლეთით მდინარე Ⴂოტლოჲბას ხეო­ბა­ში; შემორჩენილია გვიანგოტიკური ეკ­ლესიები Ⴊუკას Ⴉრანახის სკოლის მხატვრების მოხატულობით.

Bad Homburg vor der Hohe (Ⴁად Ⴠომბურგი ფორ დერ Ⴠოე) — ბალ­ნეოლოგიური კურორტი Ⴠესენის მხა­რეში Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტიდან ჩრდილოეთით; მდებარეობს Ⴒაუნუ­სის მთების განშტოებებში ზღვის დონიდან 197 მეტრის სი­მაღლეზე; მინერალური წყაროები ცნობილი იყო ძველ რომაელებისათ­ვის; ტურიზმის ცენტრი; განვითარე­ბულია ელე­ქ­ტრონიკა, ლითონდამა­მუ­შა­ვე­ბე­ლი დი კვების მრეწველობე­ბი; ღირს­შე­სანიშნაობები: ლანდგრა­ფების სა­სახ­ლე (17 საუკუნე), ეკლესია Ⴑანკტ–Ⴋარია (ნეოგოტიკა, 19 სა­უ­კუ­ნე), ყოფილი საკურორტო დარ­ბაზი (ამჟა­მად კაზინო), მხა­რეთ­მცოდ­ნეობითი მუზეუმი.

Badische Anilin- und Soda-Fabrik AG (BASF) («Ⴁადიშე ანილინ– უნდ სოდაფაბრიკ ႠႢ») — ქიმიური მრეწ­ვე­ლობის უმსხვილესი აქციონერული სა­ზოგადოება, შექმნილი 1865 წელს Ⴊჲუდ­ვიგსჰაფენში; 1925–1945 წლე­ბში კონ­ცერნ «Ⴈ. Ⴂ. Ⴔარბენ­ინ­დუს­ტრი ႠႢ» –ს შემადგენლობაში; ხელ­მეო­რედ დაარსდა 1952 წელს.

Baedeker Karl (1801–1859 წწ.) — გერმანელი გამომცემელი, 1827 წ. Ⴉობ­ლენცში დააარსა სხვადასხვა სახელმწიფოების გზამკვლევების გა­მომცემლობა; სიტყვა «ბედეკერი» გახდა გზამკვლევების სახელწოდება, რომლების გამოცემასაც აგრძელებს თანამოსახელე ფირმა Ⴠამბურგში და Ⴘტუტგარტში.

Bandoneon (ბანდონეონი) — ხელის გარმონი დასაკრავი ღილაკებით ორივე მხრიდან; სახელდებულია გერმანელი გამომგონებლის Ⴂ. Ⴁან­დის სახელით.

Вар («Ⴁაპი») — გერმანული როკ–ჯგუფი, შექმნილი 1976 წ. Ⴅოლფ­განგ Ⴌიდეკენის მიერ; 1981 წ. ამ ჯგუფის ფირფიტამ დაიკავა პირველი ადგილი ხიტ–პარადში.

Barbarafeier (Ⴜმინდა Ⴁარბარეს Ⴃღესასწაული) — მემაღაროელების დღესასწაული; აღინიშნება 4 დე­კემ­ბერს Ⴜმინდა Ⴁარბარეს Ⴃღეს; ეს წმინდანი ითვლება მემაღაროელების მფარველად.

Bartholomäus Dom (Ⴜმინდა Ⴁარ­თლომეს ტაძარი Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურ­ტში) — ამ ტაძარში Ⴍქროს Ⴁულის კა­ნონების (1356 წ.) თანახმად ირ­ჩე­ვ­­დნენ და ადგავდნენ გვირგვინს გერ­მა­ნელ იმპერატორებს (1562–1792 წწ.); წარმოადგენს გოტიკის სტილში შეს­რულებულ ქვიშაქვის მაღალ კოშკს «Ⴂლორიოზა» –ს 12,8 ტო­ნი­ა­ნი ზარით, რომელიც ჩამოისხა 1877 წ. Ⴃრეზ­დენში.

Bartholomäus-Fest (Ⴜმინდა Ⴁარ­თ­ლომეს Ⴃღესასწაული) — გლე­ხე­ბის დღესასწაული; აღინიშნება 24 აგ­ვის­ტოს Ⴜმინდა Ⴁართლომეს Ⴃღეს; ეს წმინდანი ითვლება გლე­ხე­ბის მფარ­ველად, განსაკუთრებით მე­სა­ქონლე­ების და მეღვინეების.

BASF AG (შემ. Badische Anilin- & So­da-Fabrik AG–სგან, Ludwigs­ha­fen) («ႡႠႱႴ ႠႢ» («Ⴁადიშე ანი­ლინ– უნდ სოდა–ფაბრიკ ႠႢ», Ⴊჲუდ­ვიგ­სჰაფე­ნი) — იხ. Badische Ani­lin- & Soda-Fabrik AG.

Bastei (Ⴁასტაჲ) — მთა Ⴑაქსონიის Ⴘვეჲ­ცარიაში (Ⴂერმანია);

Bauch von Berlin (Ⴁერლინის მუ­ცე­ლი) — ქალაქის მიწისქვეშა ნაწილი Ⴀლექსანდერპლატცის ქვეშ.

Bauern-Theater («Ⴁაუერნ–Ⴇეა­ტერ» Ⴂარმიშ–Ⴎარტენკირხენში) — სა­ხალ­ხო თეატრი, რომელშიც იდგ­მე­ბა პი­ე­სე­ბი გლეხებზე ბავარიულ დია­ლექ­ტ­ზე.

Bauernfrüstuck — გლეხური სა­უზმე: ღორის ქონზე შემწვარი კარტო­ფილი, მოსხმული კვერცხით.

Bauhaus (ბაუჰაუსი) — არქიტექტუ­რული მიმართულება, რომელიც ჩა­მოყალიბდა მშენებლობის და მხატვ­რული აგების უმაღლეს სკოლაში, და რომელიც ხელს უწყობს ფუნქციონა­ლიზმის განვითარებას; მისი გამოჩე­ნილი წარმომადგენლები არიან Ⴅ. Ⴂრო­პიუსი და Ⴊ. Ⴋის ვან დერ Ⴐოე.

Bauhaus-Archiv («Ⴁაუჰაუს Ⴀრქი­ვი») — ხელოვნების მუზეუმი Ⴃესაუ­ში.

Bauknecht GmbH («Ⴁაუკნეხტ ႢმბჀ») — ფირმა Ⴘტუტგარტში, რო­მე­ლიც აწარმოებს საყოფაცხოვრებო და­ნიშნულების ხელსაწყოებს.; სა­ხელდებულია დამაარსებლის გვარი­დან.

BAUMA («Ⴁაუმა») (შემოკ. Bauma­schinenausstellung-დან) — სამ­შე­ნებლო მანქანების და სამშენებლო ტექნიკის საერთაშორისო ბაზრობა Ⴋჲუნხენში.

Baumblütenfest — ხეხილის ყვა­ვი­ლობის ყოველწლიური ტრადიციუ­ლი დღესასწაული; აღინიშნება მაის­ში ქ. Ⴅერდერში.

Baumkuchen — ფხვიერი ტორტი მრგვა­ლი კოშკის სახით.

Bausparen — საბინაო მშენებლობის სახსრების დაგროვება.

Bautzen (Ⴁაუტცენი) — Ⴆემო (მთი­ა­ნი) Ⴊაუზიტცის (Ⴑაქსონიის მხარე) მთა­ვა­რი ქალაქი; მდებარეობს მდი­ნა­რე Ⴘპრეეზე; 45 ათასი მაცხოვრებელი; განვითარებულია ლითონდამუშავება, ვაგონმშენებლობა, ქაღალდის მრეწვე­ლობა.

Bavaria mit Ruhmeshalle (Ⴁავარია Ⴎან­თეონით) — ქალის ბრინჯაოს ქან­­დაკება, Ⴁავარიის განსახიერება; ქა­ლაქ Ⴋჲუნხენის სიმბოლო; ჩა­მოს­ხ­მუ­­ლია Ⴔ. Ⴋილერის მიერ Ⴘვან­ტ­ჰა­ლე­­რის მოდელის მიხედვით და დად­გ­მუ­ლია 1850 წ.; სიმაღლე 30 მ.; 1853 წ. ძეგლის გვერდით შეიქმნა პან­თეონი, სადაც გამოფენილია Ⴁა­ვა­რიის გამო­ჩენილი მოღვაწეების ბჲუს­ტები.

Bayer AG («Ⴁაჲერ ႠႢ») — ქიმიური კომპანია, დაარსებული 1863 წ. Ⴊე­ვერკუზენში; 1952 წლამდე შე­დი­ოდა ქიმიურ კონცერნ «Ⴈ. Ⴂ. Ⴔარ­ბენ­ინ­დუ­სტრი» –ში.

Bayer 04 Leverkusen TSV («Ⴁაჲერ 04 Ⴊევერკუზენ ႲႱႴ») — Ⴁუნ­დეს­ლი­გის უმაღლესი დივიზიონის საფეხ­ბურ­თო კლუბი; დაარსებულია 1904 წ.

Bayer 05 Uerdingen FC («Ⴁაჲერ 05 Ⴄრდინგენ ႴႩ») — Ⴂერმანიის ჩემპი­ონატის რეგიონალურ ლიგა «Ⴙრდი­ლოეთის» საფეხბურთო კლუბი; და­არსებულია 1905 წ.

Bayerische Motorenwerke — იხ. BMW.

Bayerische Alpen (Ⴁავარიის Ⴀლ­პები) — Ⴙრდილოეთის Ⴉირიანი Ⴀლ­პების ნაწილი Ⴂერმანიის ტერი­ტო­რი­აზე.

Bayerische Staatsbibliothek in München (Ⴁავარიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა Ⴋჲუნხენში) — დაარსე­ბულია 1558 წ.; Ⴄვროპაში ერთერთი უმსხვილესი ბიბლიოთეკა; ითვლის 6 მილიონ ტომს.

Bayerische Staatsoper (Ⴁავარიის სახელმწიფო ოპერა) — მსოფლიოს ერთერთი საუკეთესო საოპერო თეატრი; 1997 წლიდან მასში ტარ­დე­ბა ყოველწლიური საოპერო ფეს­ტი­ვალი.

Bayerischer Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst (Ⴁა­ვა­რი­ის Ⴋაქსიმილიანეს ორდენი მეცნიე­რე­ბისათვის და ხელოვ­ნე­ბი­სათ­ვის) — Ⴁავარიის მხარის სახელმწიფო ჯილ­დო, და­არ­სე­ბული 1980 წ.

Bayerischer Verdienstorden (Ⴁავარიის Ⴃამსახურების ორდენი) — Ⴁავარიის უმაღლესი სახელმწიფო ჯილდო, და­არსებული 1957 წ.

Bayerischer Wald (Ⴁავარიის Ⴒყე) — Ⴋთები Ⴁავარიის მხარეში; ეროვ­ნუ­ლი პარკი.

Bayerisches Armeemuseum (Ⴁა­ვა­რი­ის სამხედრო მუზეუმი) — გან­ლა­გე­ბუ­ლია ჰერცოგის 15 ს. სასახლეში; წარ­მოდგენილია სამხედრო ისტორი­ის ობიექტები გვიანდელ შუასაუკუნე­ე­ბი­დან ჩვენს დრომდე.

Bayerisches Meer («Ⴁავარიის ზღვა») — ტბა Ⴉიმზეეს ხატოვანი სა­ხელწოდება.

Bayerisches Nationalmuseum (Ⴁა­ვა­რიის ეროვნული მუზეუმი) — შექ­მ­ნი­ლია 1855 წ. Ⴋაქსიმილიან II–ის მი­ერ, რომელმაც მიუძღვნა იგი Ⴁავა­რი­ის კულტურას და ხალხურ ხელოვ­ნე­ბას.

Bayern (Ⴁავარია) — Ⴂერმანიის უდი­დე­სი ფედერალური მხარე, ფარ­თობი 70 554 კვ. კმ., მოსახლეობა 11,77 მლნ., ადმინისტრაციური ცენ­ტრი Ⴋჲუ­ნ­ხენი; მის ტერიტორიაზე მდე­ბა­რე­ობენ Ⴀლპები ყველაზე მა­ღალ მწვერვალით Ⴚუგ–Ⴘპიტცე (2962 მ.), მთები Ⴁავარიის Ⴒყე, მდი­ნარეები Ⴃუ­ნაი, Ⴋაჲნი შენაკადებით, თვა­ლ­წარ­მტაცი ტბებით; მრეწველო­ბა: ელექტროტექნიკური, ავტომშე­ნებ­ლო­ბა, ნავთობგადამუშავება, მი­ნის ქარხნები და ფაიფურის საწარ­მოები, მეღვინეობა, ტრადიციული დარგი — ლუდის ხდა; მეცნიე­რულ–კვლევითი ინსტიტუტები (მ. შ. Ⴋაქს Ⴎლანკის სახელობის Ⴎლაზმის ფი­ზი­კის ინს­ტი­ტუტი), უნი­ვერ­სიტე­ტები, მრა­ვალ­რიცხოვანი მუ­ზეუმები (Ⴁა­ვარიის ეროვნული მუზეუმი, Ⴛვე­ლი და Ⴀხა­ლი Ⴎინაკოთეკები და სხვ.), თეატ­რე­ბი, მონასტრები და ეკ­ლე­სიები.

Bayern (Ⴁავარები / ბავარიელები) — 1. გერმანელთა ტომი; 2. Ⴁავა­რი­ის მკვიდრნი.

Bayern München FC («Ⴁაჲერნ Ⴋჲუნ­ხენ ႴႩ») — Ⴁუნდესლიგის უმაღ­ლე­სი დივიზიონის საფეხბურთო კლუბი; Ⴂერმანიის მრავალგზის ჩემპიონი და Ⴙემპიონთა ლიგის გამარჯვებული.

Bayernkurier («Ⴁაჲერნკურირი») — ყოველდღიური გაზეთი, გამომა­ვა­ლი Ⴋჲუნხენში ტირაჟით 153 600 ეგ­ზემ­პ­ლჲარი; ႵႱႩ–ის ორგანო.

Bayreauth (Ⴁაჲროჲტი) — ქალაქი Ⴁა­ვარიაში, Ⴐიხარდ Ⴅაგნერის სამშობ­ლო; 1876 წლიდან ქალაქში ტარ­დე­ბა მსოფლიო მნიშვნელობის საო­პე­რო ფესტივალი.

Bayreuther Festspiele (Ⴁაჲროჲ­ტის ფეს­ტივალი) — მსოფლიოში უდი­დე­სი საოპერო ფესტივალი ქ. Ⴁაჲ­როჲ­ტ­ში (Ⴁავარია); შენობა, რო­მელ­შიც 1876 წლიდან ტარდება ფეს­ტი­ვა­ლი, აშე­ნებულია Ⴐიხარდ Ⴅაგ­ნე­რის პრო­ექტით; ფესტივალის რე­პერ­ტუ­არ­შია მისი ათი მთავარი ოპე­რა.

Bayrischkraut (კომბოსტო ბავარიუ­ლად) — მოშუშული კომბოსტო ღო­რის ქონით, შაქრით და ძმრით.

BDA (ႡႣႠ) — იხ. Bundesverei­ni­gung der Deutschen Arbeitgeber­ver­ban­de.

BDI (ႡႣႨ) — იხ. Bundesverband der Deutschen Industrie.

BdV — იხ. Bund der Vertriebenen.

Beamter (ჩინოსანი) — მოსამსახუ­რე, რომლის დათხოვა სამსახურიდან დაუშვებელია და რომელსაც აქვს უფლება პენსიაზე.

Beethoven-Denkmal (Ⴁეთჰოვენის ძეგ­ლი) — უდიდესი გერმანელი კომ­პო­ზიტორის Ⴊ. Ⴅ. Ⴁეთჰოვენის (1770–1827 წწ.) ძეგლი Ⴁონში; მის ზე­ძირკველში ამოქოლილია მე–9 სიმ­ფონიის და Ⴑაზეიმო მესის პარტი­ტუ­რ­ები.

Beethoven-Halle (Ⴁეთხოჰოვენჰა­ლე) — საფესტივალო დარბაზი Ⴁონ­ში; შენობის წინ დადგმულია Ⴁეთჰო­ვენის ძეგლი, შესრულებული Ⴉლაუს Ⴉამერიხის მიერ (1986 წ.).

Beethovenhaus (Ⴁეთჰოვენის სახლ–მუზეუმი) — აქ ინახება Ⴁეთჰოვენის პარტიტურები, მისი პორტრეტები, და აგრეთვე სასმენი მილაკების კოლექ­ცია, რომელიც მოაგონებს კომპოზი­ტორის ტრაგედიას (სიყრუეს).

Beigeordneter (ადმინისტრაციული კო­მიტეტის წევრი) — აღმასრულებე­ლი ორგანოს წევრი რაიონული დაქ­ვემ­დებარების ქალაქებში და თემებ­ში.

Bekenntnisschule (კონფესიული სკო­ლა) — ზოგადსაგანმანათლებლო სკო­ლა ერთმორწმუნე ბავშვებისათ­ვის.

Bellevue (Ⴁელვჲუ) — სასახლე Ⴁერლინში; Ⴂერმანიის ფედერალუ­რი პრეზიდენტის რეზიდენცია.

Benz Carl Friedrich (Ⴁენცი Ⴉარლ Ⴔრიდრიხი) (1844–1929 წწ.) — გერ­მანელი ინჟინერი და მაწერმე.

Benz & Cie AG («Ⴁენც უნდ Ⴉº ႠႢ») — საავტომობილო კომპანია; და­არ­სე­ბულია 1883 წ. ინჟინერ Ⴉ. Ⴔ. Ⴁენცის მიერ; 1926 წ. შეუერთდა «Ⴃაჲმ­ლერ–Ⴁენც ႠႢ» –ს.

Berchtesgadener Land n (Ⴁერხტეს­გადენერ Ⴊანდ) — მთის ქვაბული თვალწარმტაცი ტბით Ⴉჲონიგზეე Ⴁა­ვარიაში.

Bereitschaftspolizei (მორიგე პო­ლიცია) — მის ამოცანაში შედის ახა­ლი საპოლიციო კადრების მომზადე­ბაზე ზრუნვა, დაცვითი და სისხლის სამართლის პოლიციებისათვის დახ­მარების გაწევა დიდი სპორტული ღო­ნისძიებების, ოფიციალური ვიზი­ტე­ბის, გამოფენების, დემონსტრაციე­ბის ჩატარების დროს, და აგრეთვე კა­ტას­ტროფების შემთხვევაში.

Bergen-Belsen (Ⴁერგენ–Ⴁელზენი) — ყოფილი ნაცისტური საკონცენ­ტ­რა­ციო ბანაკი ქ. Ⴚელეს მახლობლად Ⴕვემო Ⴑაქსონიაში, შექნილი 1940 წ.; 50 000 მსხვერპლი.

Bergisches Land (Ⴁერგიშეს Ⴊანდ) — მთიანი ადგილი ქ. Ⴉჲოლნის აღ­მო­სავლეთით.

Berlin (Ⴁერლინი) — Ⴂერმანიის დე­დაქალაქი და ამავე დროს ფედერა­ლური მხარე; ქვეყნის უდიდესი ქალა­ქი; ფართობი 882 კვ. კმ., მო­სახ­ლეო­ბა 3,44 მილიონი ადა­მი­ა­ნი; მდე­ბარე­ობს მდინარე Ⴘპრეეს შე­სარ­თავ­თავის ადგილას მდი­­ნარე Ⴞა­ფელ­თან სანა­ოსნო არხებზე, რომ­ლე­ბიც აერ­თებენ Ⴁერლინს მდინარეებ Ⴄლ­ბას­თან და Ⴍდერთან; უდიდესი სამ­რეწ­ვე­ლო, კულტურული და მეც­ნიე­რუ­ლი ცენტ­რი; ნაცისტური Ⴂერ­მა­ნი­ის მე–2 მსოფ­ლიო ომში დამარ­ც­ხე­ბის შემდეგ Ⴁერლინის ტერიტორია იყო გა­ყო­ფილი ႱႱႰႩ, ႠႸႸ, Ⴃიდი Ⴁრიტანეთის და Ⴑაფ­რან­გე­თის სექ­ტო­რე­ბად; Ⴂერ­მანიის აღმოსავლეთ ნა­წილში 1949 წ. 7 ოქტომბერს გა­მოც­ხადდა Ⴂერმა­ნიის Ⴃე­­მოკრატი­უ­ლი Ⴐესპუბლიკა დედა­ქა­ლაქით Ⴁერ­ლინში (საბჭოთა სექ­ტო­რი); 1961 წ. იქნა აღმართული Ⴁერლინის კე­დელი (Berliner Mau­er); ႢႣႰ და ႢႴႰ გაერთიანების შემდეგ 1990 წ. 3 ოქტომბერს ფედე­რალური დედა­ქა­ლა­ქის სტატუსი Ⴁო­ნიდან გა­დაი­ნაცვლა Ⴁერლინში; Ⴁერლინი პრე­ზი­დენტის და ფედერა­ლური ხელი­სუფ­ლების ადგილ­სამ­ყო­ფე­ლოა; აქ მდე­ბა­რე­ობენ: უნივერ­სი­ტე­ტები (Hu­m­boldt-Universität, Fre­ie Uni­ver­sität, Tech­nische Univer­si­tät), 30 თე­ატრი (Deut­sche Oper, Deutsche Staat­s­oper Unter den Lin­den, Komi­sche Oper, Berliner Ensemble), 70 მუ­ზე­უ­მი, მრავალ­რიც­ხოვანი გელერე­ები, ზოოპარკები, 13–15 სს. გოტიკუ­რი ეკლესიები და ბაროკოს სტილის 17–19 სს. კლა­სი­კუ­რი ანსამბლები; ღირსშესა­ნიშ­ნა­ობებს შორის არის Ⴁერლინის ტაძარი, Ⴁრანდენბურგის ჭიშკარი (Brandenburger Tor), Ⴜმ. Ⴌი­კო­ლო­ზის ეკლესია, შადრევანი «Ⴌეპტუნი», «Ⴋუზეუმების კუნძული» (Museums­in­sel) и Ⴎერგამოს მუზეუ­მი (Pergamon-Museum), Altes-Mu­se­um, Berliner Kunstgewerbemuse­um, Bode-Museum, Deutsches The­a­ter, Fried­richs­hain, Friedrich­stadt-palast.

Berlinale («Ⴁერლინალე») — ყო­ველ­წლიური (1950 წლიდან) საერთა­შორისო კინოფესტივალი Ⴁერ­ლინ­ში; მთავარი პრიზი — «Ⴁერლინის ოქ­როს დათვი».

Berliner Ecke («ბერლინული კუთ­ხე») — ძველებური არქიტექტორული ელემენტი, რომელიც მე–19 ს. იხ­მა­რე­ბოდა Ⴁერლინში საცხოვრე­ბე­ლი სახ­ლების მშენებლობის დროს; ეს არის ორი ქუჩის გზაჯვარედინზე მდგა­რი შენობის მოჭრილი კუთხე; კუთ­­ხე მორთულია აივნებით, ლოჯიე­ბით და ა. შ.

Berliner Ensemble («Ⴁერლინერ ან­სამ­ბლი») — დრამატული თეატრი; და­­არსებულია 1949 წ. Ⴁერლინში Ⴁერ­ტოლდ Ⴁრეხტის და Ⴄ. Ⴅაჲ­გე­ლის მი­ერ როგორც ანტინაცისტური და ან­ტიმილიტარისტული მიმარ­თუ­ლე­ბის თეატრი; Ⴂერმანიის ერთ­ერ­თი წამყ­ვანი დოამატული თეატრი.

Berliner Karpfen (ბერლინური კობ­რი) — ჩურთვილი კობრი; ჩვეუ­ლებ­რივ ჭამენ საახალწლო ღამეს.

Berliner Kunstgewerbemuseum (Ⴁერ­ლინის Ⴃართული ხელოვნების მუზეუმი) — შენობა აშენებულია 1985 წ. Ⴐ. Ⴂუტბროდის პროექტით; მასში გამოფენილია ოქროს ნივთკბი, ქსო­ვილები, სურათები, მინა, ავეჯი (ად­რეულ შუასაუკუნეებიდან ჩვენ დრომ­დე); სუფრის ვერცხლის სერ­ვი­ზი ბერ­ლინური საქალაქო სასახ­ლი­დან და Ⴅელფების (11 ს. ბავარული სა­თავადო გვარი) სახელგანთქმული განძი.

Berliner Mauer (Ⴁერლინის კე­დე­ლი) — გადამღობი ნაგებობების სის­ტე­მა ႢႣႰ და Ⴃასავლეთ Ⴁერლინს შორის საერთო განფენილობით 162 კმ.; აგე­ბულია ႢႣႰ მოსახლეობის Ⴃასავ­ლეთში მასიური გადენის აღკ­ვე­თის მიზნით; ႢႣႰ პოლიტიკუ­რი ცვლილებების შედეგად 1990 წ. კე­დე­ლი დაშალეს; კედლის ნარჩე­ნები შენარჩუნებულია როგორც ძეგლი.

Berliner Morgenpost («Ⴁერლინერ Ⴋორგენპოსტი») — Ⴁერლინში 180 ათასიანი ტირაჟით გამომავალი ყო­ველდღიური გაზეთი.

Berliner Ofen — კაფელის დიდი ღუმელი თავთავიანი ბადეს გარეშე, რომლის კარები იხრახნება და ღუმე­ლი დიდ ხანს ინარჩუნებს სითბოს.

Berliner Pfannkuchen (ბერლინუ­რი ფუნთუშები) — ფუნთუშები სხვა­დასხვა გვარი ხილის საჩურთით; მათ ჩვეულებრივ ჭამენ წინასაახალწლო ღამეს; ერთ–ერთი ფუნთუში ივსება მდოგვით.

Berliner Ring (Ⴁერლინის რგოლი) — რგოლისებრი გზა Ⴁერლინის გარ­შემო.

Berliner Schnauze (ბერლინური დია­ლექტი) — Ⴎოტსდამის, Ⴍდერის Ⴔრანკფურტის, Ⴉოტბუსის, ნაწი­ლობრივ Ⴘვერინის და Ⴌოჲბრანდენ­ბურგის ოლქების ენა.

Berliner Volksbühne (Ⴁერლინის სა­ხალხო თეატრი) — ერთ–ერთი უძ­ველესი Ⴁერლინში; დაარსებულია 1915 წ.; 20–ან წლებში მასში თამა­შობდნენ ისეთი ცნობილი მსახიობე­ბი, როგორც Ⴋ. Ⴐაჲხარდტი და Ⴄ. Ⴎისკატორი.

Berliner Weiße — ბერლინური ნათე­ლი ლუდი.

Berliner Weiße mit Schuß (ბერლი­ნუ­რი ნათელი) — ლუდი ჟოლოს სი­როფის დამატებით.

Berliner Zeitung («Ⴁერლინერ Ⴚაჲ­ტუნგი») — Ⴁერლინში 258 ათასიანი ტი­რაჟით გამომავალი ყოველდღი­უ­რი გაზეთი.

Berliner Zimmer n (ბერლინური ოთა­ხი) — კუთხის გასავლელი ოთა­ხი ერ­თი გვერდითი ფანჯრით; ესეთი ოთა­ხები იყო დამახასიათებელი მე–19 ს. მე–2 ნახევრის Ⴁერლინის გა­შე­ნე­ბის­თვის; ზოგი ასეთი ოთახი შე­მორ­ჩენი­ლია Ⴁერლინის ძველ სახ­ლებ­ში.

Berlin-Krise (Ⴁერლინის კრიზისი) — სიტუაცია, რომელიც წარმოიშვა Ⴑაბ­ჭოთა სამხედრო ადმინისტრაციის მი­ერ 1948 წ. ივლის–1949 წ. მაისში ჩატარებულ ღონისძიებების შედე­გად: დასავლურ საოკუპაციო ზონებს და Ⴃასავლეთ Ⴁერლინს შორის გა­დაზიდვის კონტროლის გაძლიერებამ მიიყვანა Ⴁერლინის დასავლური სექ­ტორების სახმელეთო ბლოკადამდე.

Berlin (West) (Ⴃასავლეთი Ⴁერლი­ნი) — იხ. Westberlin.

Berolina (Ⴁეროლინა) — ქალაქ Ⴁერ­ლი­ნის ლათინიზირებული სა­ხელ­­წო­დე­ბა.

Bertelsmann AG («Ⴁერტელსმან ႠႢ») — მსოფლიოში ყველაზე დიდი სა­გამომცემლო კონცერნი; დაარსე­ბულია 1935 წ. Ⴉ. Ⴁერტელსმანის მი­ერ; გამომცემლობის ცენტრი მდება­რე­ობს ქ. Ⴂჲუტერსლო­ში; 1950–1980 წწ. გა­აერთიანა 100–ზე მეტი პოლიგრაფიუ­ლი ფირმა ქვეყანაში და საზღვარ გა­რეთ; უშვებს მხატვრულ, მეცნიერულ, საცნობარო, სასწავლო და სხვა ლი­ტერატურას.

Bertelsmann Jugendbuchverlag («Ⴁერტელსმან ჲუგენდ ფერლაგი») — იხ. Bertelsmann AG.

Bertelsmann-Konzern m (Ⴁერ­ტე­ლს­მანის კონცერნი) — იხ. Ber­tels­mann AG.

Bertelsmann Kunstverlag («Ⴁერ­ტელ­სმან კუნსტფერლაგი») — იხ. Ber­telsmann AG.

Bertelsmann Lexikon-Verlag («Ⴁერ­ტელსმან ლექსიკონფერ­ლა­გი») — იხ. Bertelsmann AG.

Bertelsmann Sachbuchverlag («Ⴁერ­ტელსმან ზახბუხფერლაგი») — იხ. Ber­telsmann AG.

Bertelsmann Verlag («Ⴁერტელ­ს­მან ფერლაგი») — იხ. Bertelsmann AG.

Berufsschule (პროფესიული სასწავ­ლე­ბელი) — ამზადებს კვალიფიცირე­ბულ მუშებს და მოსამსახურეებს; სწავ­ლის ვადა სამ წლამდე.

Berufsaufbauschule — საღამოს პრო­ფესიული სკოლა, რომელშიც ხორ­ციელდება სხვადავხსხვა პროფი­ლის კვალიფიცირებული მუშების დაჩ­ქარებული მომზადება.

Berufsverbote (აკრძალვა პროფე­სი­ებ­ზე) — სამსახურეობრივ–სამართ­ლებ­რივი წესდების შეცვლის კანონის არა­ოფიციალური სახელწოდება.

Besatzungsstatut (Ⴑაოკუპაციო სტა­ტუტი) — ხელმოწერილია ႠႸႸ, Ⴃიდი Ⴁრიტანეთის, Ⴑაფრანგეთის Ⴓმაღლესი კომისრების და ႢႴႰ კან­ცლერის Ⴉ. Ⴀდენაუერის მიერ; ძალა­ში შევიდა 1949 წ. 21 სექ­ტემ­ბერს; ბევრ საკითხში ზღუდავდა ႢႴႰ სუ­ვერენიტეტს; დაკარგა ძალა «ႢႴႰ და სამ სახელმწიფოს შორის ურთი­ერთობის ხელშეკრულების» დადების შემდეგ.

Bescherung — საჩუქრების ჩუქება Ⴘო­ბის დღესასწაულზე.

Bevin-Plan (Ⴁევინის გეგმა) — ით­ვა­ლის­წინებდა ბიზონიების შექმნას და Ⴂერ­მანიის დაჩქარებულ განხეთ­ქი­ლე­ბას (სახელდებულია ინგლისელ სა­გარეო საქმეთა მინისტრის სახე­ლით).

BfV — იხ. Bundesamt fur Verfas-sun­gs­schutz.

BGS — იხ. Bundesgrenzschutz.

Bibliographisches Institut AG («Ⴁიბ­ლიოგრაფიული ინსტიტუტი ႠႢ») — საცნობარო ლიტერატურის გა­მომცემლობა, დაარსებული 1953 წ. ქ. Ⴋანჰაჲმში.

Bielefelder Appell (Ⴁილეფელდის მო­წოდება) — Ⴂერმანული პროფკავ­ში­რების გაერთიანების 1979 წ. დე­კე­მ­ბრის მოწოდება ႢႴႰ ტერიტორი­ა­ზე ამერიკული ფრთოსანი რაკეტე­ბის და საშუალო სიშორის რაკე­ტე­ბის გა­ნ­ლაგების წინააღმდეგ ႬႠႲႭ–ს Ⴑაბ­ჭოს გადაწყვეტილების შესა­ბა­მი­სად.

Bienenstich (ბინენშტიხი) — ღვეზე­ლი, რომლის ქერქი შესდგება გახე­ხილ ნუშისგან, კარაქისგან, თაფლის­გან და შაქრისგან.

Bierdeckel — იხ. Bieruntersatz.

Bierschnauzer (რიზენშნაუცერი, ლუ­დის შნაუცერი) — რიზენშნაუცე­რის ხუმ­რობითი სახელწოდება, რო­მელიც იყო ძალიან პოპულარული მჲუნხე­ნელ ლუდის მხდელებში მე–20 ს. და­საწ­ყისში.

Bieruntersatz (ლუდის ქვესადგა­მი) — მრგვალი ან სხვა ფორმის მუყა­ოს ქვე­სადგამი ლუდის სირჩის ქვეშ.

Bierzeit (ლუდის დრო) — სადილსა და ვახშამს შუა დროის სახელ­წო­დე­ბა Ⴋჲუნხენში, როდესაც მსუბუქ საჭ­მელ­თან ერთად სვამენ ლუდს.

Bild («Ⴁილდი») — Ⴠამბურგში Ⴀქ­სელ Ⴘპრინგერის კონცერნში გამომა­ვალი ყოველდღიური გაზეთი; ტი­რა­ჟი 4,7 მლნ. ეგზემპლარი.

Bild am Sonntag (BamS) («Ⴁილდ ამ ზონ­ტაგი») — Ⴠამბურგში გამომავა­ლი კვირის ილუსტრირებული გაზე­თი; დაარსებულია 1956 წ.; ტირაჟი 2,6 მლნ. ეგზემპლარი.

Bildstock (ბილდშტოკი / მოსახსე­ნე­ბე­ლი) — სამახსოვრო ნიშანი წმინ­და­ნის გამოსახულებით უბედური შემ­თხვევის ადგილზე; ხშირია სამ­ხ­რეთ Ⴂერმანიაში და Ⴀვსტრიაში.

Binger Loch (Ⴁინგენის ხვრელი, Ⴁინ­გე­ნის ორმო) — ადგილი, სადაც Ⴐაჲ­ნი იკაფავს გზას კლდეში მდინა­რის ხე­ო­ბის შავიწროებულ ნაკვეთზე.

Bio-Bauer (ბიო–გლეხი) — სოფლის მე­ურნეობის მუშაკი, რომელიც არ იყე­ნებს ქიმიურ სასუქს და მცენარე­ე­ბის დაცვის ქიმიურ საშუალებებს.

Bio-Produkt (ბიო–სურსათი) — სოფ­ლის მეურნეობის ნაწარმი, მოყ­ვა­ნი­ლი ქიმიკატების გამოუყენებ­ლივ.

Bischof (ეპისკოპოსი) — 1. ეპისკო­პო­სი; 2. ცივი სასმელი, შემდგარი შაქ­რიან წითელი ღვინისგან, მიხა­კის­გან და ფორთოხლის ქერქისგან.

Bismarckhering (ბისმარკჰერინგი) — ქ. Ⴘრტალზუნდის მაცხოვრებლებ­მა 1880 წ. მიმართეს კანცლერ Ⴁის­მარკს თხოვნით ნება დაერთო დამუ­ჟუ­ჟებული ქაშაყის სუკებისთვის ასე­თი სახელის შერქმევა.

Bismarckeiche — მოგრძო ბისკვიტის ტორ­ტი საცხით.

Bi-Zone (ბიზონია) — გაერთიანებუ­ლი ამე­რიკული და ინგლისური საო­კუ­პა­ციო ზონების სახელწოდება 1946—1949 წწ.

ВКА — იხ. Bundeskriminalamt.

Blanke Hans («ბლანკე Ⴠანსი») — ღელ­ვის დროს Ⴙრდილოეთის ზღვის ხატოვანი სახელწოდება.

Blau-Weiß Berlin SpVg («Ⴁლაუ–Ⴅაჲს Ⴁერლინ ႱპႴგ») — საფეხბურ­თო კლუ­ბი.

Blaue Minna (ლურჯი Ⴋინა) — პა­ტიმრების გადასაყვანი საპოლიციო მანქანა Ⴐურის ოლქში (სახელდებუ­ლია მანქანის ფერიდან).

Blaue «Umweltengel» (ეკოლოგიუ­რი ნიშანი «Ⴊურჯი ანგელოზი») — სა­ქონლის სიმბოლო, რომელიც დამ­ზადებულია ეკოლოგიურად სუფთა ტექ­ნოლოგიების საფუძველზე, უხ­მა­უ­რო დაზგებზე და ხელსაწყოებზე.

Blauer Brief (ლურჯი წერილი) — 1. შეტყობინება სამსახურიდან დათ­ხოვნაზე ან გადადგომაზე; 2. წერილი სკოლიდან მშობლებს მოწაფის ჩა­მორჩენაზე ან ცუდ ყოფაქცევაზე.

Blauer Heinrich (ლურჯი Ⴠენრი­ხი) — 1. ჯარ., ჟრგ. უჩენჩო ქერის ფა­ფა; 2. სალ. მოხდილი რძე.

Blauer Peter (ლურჯი Ⴎეტერი) — საზ. ჟრგ. სასიგნალო ალამი გემზე, რო­მელიც აღიმართება საალმე ჭოკ­ზე გემის ნავსადგურიდან გასვლის 24 საათით ადრე (სახელდებულია ალ­მის ფერისგან).

Blaupunkt («Ⴁლაუპუნქტი») — რა­დიოსაქონლის გამომშვებ ფირმა Bla­upunkt Werke GmbH–ს სავაჭრო ნი­შანი.

Bleisoldaten (კალის ჯარისკაცები) — კალისგან დამზადებული ჯარისკა­ცების პატარა სათამაშო ფიგურები; ხშირად აგროვებენ კოლექციად.

Blinder Hund (ბლინდერ ჰუნდ / ბრმა ძაღლი) — სალ. ყავა ურძეოდ.

Blockade der Westsektoren Ber­lins («Ⴁერლინის დასავლეთის სექ­ტორების ბლოკადა») — იხ. Berlin-Krise.

Blohm & Voß AG («Ⴁლომ უნდ Ⴔოსს ႠႢ») — ერთ–ერთი უმსხვილესი გემთსამშენებლო ფირმა; დაარსებუ­ლია 1877 წ. Ⴠამბურგში.

Blumenstadt Erfurt (ყვავილების ქა­ლაქი Ⴄრფურტი) — ქ. Ⴄრფურტის სა­ხელწოდება; აქ ყოველწლიურად ტარდება მებაღეობის საერთაშო­რი­სო გამოფენა ႨႢႠ.

BMW (შემ. Bayerische Motoren­wer­ke AG–დან) (ႡႫႥ «Ⴁაჲრიშე მო­ტო­რენ­ვერკე ႠႢ», Ⴋჲუნხენი) — ერთ–ერთი უმსხვილესი საავტომობილო ფირმა, დაარსებული 1916 წ. Ⴋჲუნ­ხენ­ში, სა­დაც არსებობს BMW-Mu­se­um–იც, მიძღვნილი სახელგანთქმულ ავ­ტო­მობილსადმი.

BND (ႡႬႣ) — იხ. Bundesnachrich­ten­dienst.

Bochum (Ⴁოხუმი) — ქალაქი Ⴙრდი­ლოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅესტფალიის მხარეში; 410 ათასი მაცხოვრებელი; მან­ქა­ნათ­მშენებლობა, ელექტრო– და ქიმიური მრეწველობები; სატრანსპ­ორ­ტო კვან­ძი; უნივერსიტეტი, ობ­სერ­ვატორია; დრამატული თეატრი.

Bochum VfL («Ⴁოხუმ ႴႴႪ») — Ⴁუნ­დესლიგის უმაღლესი დივიზიონის სა­ფეხბურთო კლუბი; დაარსებულია 1848 წ.

Bockbier (ბოკბირი) — მაგარი ლუ­დი, რომელსაც აწარმოებენ ძირითა­დად Ⴁავარიაში.

Bockwurst (ბოკვურსტი) — ცხელი სარდელი, რომელსაც მიირთმევენ ლუდ Bockbier–თან ერთად; ტრადი­ციული კერძი Ⴋაცხოვრის Ⴑხეულის Ⴃღესასწაულის დროს.

Bode-Museum («Ⴁოდე–Ⴋუზეუმი») — Ⴁერ­ლინის ერთ–ერთი მუზეუმი; აშენებულია 1897–1904 წწ. არქიტექ­ტორ Ⴈნეს მიერ; ატარებს თავისი და­მაარსებლის Ⴅ. ფონ Ⴁოდეს სახელს; მუზეუმში არის განყოფილებები: ეგ­ვიპტური, ადრექრისტიანულ–ბიზან­ტიური, დართული ხელოვნების; გერ­მანული ფერწერული და საქანდაკო ნაწარმოებების კრებული.

Bodensee (Ⴁოდენის თბა) — ერთ–ერთი უმსხვილესი და უმშვენიერესი ტბა Ⴀლპებისწინეთში Ⴂერმანიის, Ⴀვ­სტრიის და Ⴘვეჲცარიის საზღვარზე ზღვის დონიდან 395 მ.; მას უწოდე­ბენ აგრეთვე Ⴘვაბურ ზღვას (das Schwabische Meer); ტბის ფართობი 538,5 კვ. კმ., სიგრძე 63,5 კმ., სი­გა­ნე 14 კმ., სიღრმე 252 მ.; ტბის ნა­პი­რებ­ზე მდებარეობენ ქალაქები: Ⴔრი­დ­რიხს­ჰა­ფე­ნი (Ⴂერ­მანია), Ⴐორშახი (Ⴘვეჲცარია), Ⴁრე­გენცი (Ⴀვსტრია).

Bodenwerder (Ⴁოდენვერდერი) — ქა­ლაქი მდინარე Ⴅერდერზე, Ⴋჲუნ­ხჰა­უზენის ქალაქი; ბარონი Ⴋჲუნხ­ჰაუზე­ნი — ომში და ნადირობაზე ფანტას­ტი­კური თავგადასავლების და წარ­მო­უდგენელი შემთხვევების მოთ­ხ­რო­ბე­ბის გმირი; მოთხრობების ციკ­ლის «Vademecum für lustige Leu­te» ავ­ტორად ითვლება ერთ–ერთი ქვე­მო­საქსონიური გვარის წარ­მომად­გე­ნე­ლი Ⴉარლ Ⴈერონიმ Ⴔრიდრიხ Ⴋჲუნხ­ჰაუზენი (1720–1797 წწ.); მისი მოთხ­რობები გამოცემული იყო ჯერ ინგლი­სურ ენაზე, მაგრამ შემდგომ Ⴂოტფ­რიდ Ⴁჲურგერმა ხელმეორედ გადმო­თარგმნა გერმანულ ენაზე და გამოს­ცა უსახელოდ სათაურით: «Ⴁარონ Ⴋჲუნხჰაუზენის სასწაულებ­რი­ვი მოგ­ზაურობები ზღვაზე და ხმე­ლეთ­ზე და მხიარული თავგადასავ­ლე­ბე­ბი»; Ⴋჲუნხჰაუზენის სახელი გახ­და საზო­გადო და იხმარება «მატ­ყუ­ა­რას», «მკვეხარას» მნიშვნელო­ბით; ქალაქ­ში არის შადრევანი «Mün­ch­hausen-Brunnen»; ყოველ­წლი­ურად მაისი­დან ოქტომბრამდე ქა­ლაქში მიმდინა­რეობს Mün­ch­ha­u­sen­spiele.

Bohmerwald (Ⴁოჰემიის Ⴒყე) — მთე­ბი Ⴁოჰემიის სამხრეთაღმოსავ­ლე­თით; იჭიმება Ⴂერმანიის, Ⴀვსტ­რი­ის და Ⴙეხეთის საზღვრის გასწვ­რივ; სიგ­რ­ძე 250 კმ.

Bohnenfest (Ⴚერცვის Ⴋეფის Ⴃღე­სას­წაული) — Ⴖვთის Ⴂამოცხადების Ⴃღეს სადღესასწაულო ღვეზელში ცერ­ცვის მარცვლის ჩადების ჩვე­უ­ლე­ბა; მას, ვინც იპოვნის მარცვალს, აც­ხადებენ Ⴚერცვის Ⴋეფედ (Bohnen­könig); სრულდება სად­ღე­სას­წაულო სიმღერა (Bohnenlied).

Bonbon (ბონ–ბონი) — ყოველგვარი სა­ხის კარამელი, შაქრის ყინული და მსთ.

Bonn (Ⴁონი) — მსხვილი სატრანს­პორტო კვანძი და ნავსადგური Ⴐაჲნ­ზე (Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅესტფალიის მხარე); 296 ათასი მაცხოვრებელი; 1949–1990 წწ. ႢႴႰ დედაქალაქი და მთავრობის ადგილსამყოფელო მის გადასვლამე Ⴁერლინში; უნი­ვერ­სი­ტეტი (Rheinische Friedrich-Wil­helms-Universität Bonn), რომელთა­ნაც დაუავშირებულია Ⴄ. Ⴋ. Ⴀრნდ­ტის, Ⴀ. Ⴅ. Ⴘლეგელის, Ⴂ. Ⴠელმ­ჰოლ­ცის, Ⴂ. Ⴠერცის, Ⴉ. Ⴋარკ­სის, Ⴔ. Ⴌიც­შეს, Ⴐ. Ⴘუმანის სახელე­ბი; Ⴊ. Ⴁეთ­ჰოვენის სახლ–მუზეუმი, რო­მა­ნუ­ლი ტაძარი (11–13 სს.) და ა. შ.

Boonekamp (Ⴁოონეკამპი) — პოპუ­ლარული გერმანული ლიქიორი სამ­კურნალო თვისებებით.

Bootsmann (ბოცმანი) — ყაწიმიანი უნ­ტერ­ოფიცრის წოდება Ⴁუნდესვე­რის Ⴑაზღვაო Ⴛალებში.

Börde (ბჲორდე) — Ⴙრდილოთ Ⴂერ­მანიის დაბლობის მოსავლიანი ბარი.

Borkum (Ⴁორკუმი) — კუნძული, Ⴀღ­მოსავლეთ Ⴔრიზეთის კუნძულე­ბის ერთ–ერთაგანი.

Borussia Dortmund BV («Ⴁორუსია Ⴃორტმუნდ ႡႴ») — Ⴁუნდესლიგის უმაღლესი დივიზიონის საფეხბურთო კლუბი; დაარსებულია 1909 წ.

Borussia Mönchengladbach VfL («Ⴁო­რუსია Ⴋჲონხენგლადბახი ႴფႪ») — Ⴁუნდესლიგის უმაღლესი დი­ვი­ზიონის საფეხბურთო კლუბი.

Borussia Fulda («Ⴁორუსია Ⴔულ­და») — Ⴂერმანიის ჩემპიონატის რე­გი­ონა­ლურ ლიგა «Ⴑამხრეთის» სა­ფეხ­ბურ­თო კლუბი.

Bosch-Konzern (Ⴁოშის კონცერნი) — ავტომანქანების ელექტროხელ­საწ­ყოების და დასაკომპლექტებელი მოწყობილობის წარმოების ერთ–ერთი უმსხვილესი კონცერნი; დაარ­სებულია 1917 წ. Ⴐობერტ Ⴁოშის მი­ერ ქ. Ⴘტუტგარტში; 1966 წლიდან კოოპერაციაშია Ⴑიმენსის კონცერნ­თან.

Boulette — ღორის ხორცის დანაყუ­ლი კოტლეტი.

ВРА — იხ. Bundespresseamt.

Brandenburg (Ⴁრანდენბურგი) — ფე­დერალური მხარე Ⴂერმანიის აღ­მოსავლეთში; ფართობი 29 475 კვ. კმ., მოსახლეობის რაოდენობა 2,54 მლნ. ადამიანი; ადმინისტრაციული ცენტრი Ⴎოტსდამი; Ⴁრანდენბურგის ცენტრში მდებარნობს Ⴂერმანიის დე­დაქალაქი Ⴁერლინი, რომელიც წარ­მოადგენს დამოუკიდებელ ადმინისტ­რაციულ ერთეულს ფედერალური მხარის უფლებებით; შუასაუკუნოვან Ⴂერმანიაში Ⴁრანდენბურგი — სათა­ვადო (სამარკგრაფო); 1356 წლიდან — საკურფჲურსტო, რომელსაც 1415 წლი­დან მართავდნენ Ⴠოგენ­ცო­ლერ­ნე­ბი; 1618 წ. გაერთიანდა Ⴎრუსიის სა­ჰერცოგოსთან Ⴁრანდენ­ბურგულ–Ⴎრუ­სულ სახელმწიფოში; მე–2 Ⴋსოფ­ლიო ომის შემდეგ Ⴁრან­დენბურგის ძირითადი ოლქები შევი­და საბჭოთა საოკუპაციო ზონაში; 1949–1952 წწ. — მხარე, 1952–1990 წწ. — ოლქი ყოფილ ႢႣႰ; განვითა­რებულია სოფლის მეურნეობა (ჭვა­ვის და ზეთის კულტურების დამუშა­ვება); განვითარებულია სატრანს­პორტო მაქბანათმშენებლობა, ჩარხ­მშენებლობა, ელექტრონიკა, ოპტიკა, ქიმიური, კვების მრეწველობები.

Brandenburger Tor (Ⴁრანდენბურ­გის ჭიშკარი) — Ⴁერლინის სიმბო­ლო, მე–18 ს. არქიტექტურული ძეგ­ლი; იგი ერთად–ერთი საქალაქო ჭიშ­კა­რია, რომელიც შემორჩა ჩვენ დრო­მ­დე; არქიტექტორმა Ⴉ. Ⴂ. Ⴊანგ­ჰან­სმა დააპროექტა იგი ბერძნულის ნიმუშით (1788–1791 წწ.); Ⴁერ­ლი­ნის Ⴉედლის აღმართვის შემდეგ ჭიშ­კა­რი იქცა Ⴂერმანიის გაყოფის სიმ­ბო­ლოდ, 1990 წლიდან კი, კედლის დანგრევის შემდეგ, ქვეყნის კვლავ გაერთიანების სიმბოლოდ; ახლა მასზე კვლავ დგას შეკეთებული კვად­რი­გა Ⴂამარჯვების ქალ­ღმერ­თით, მორთული არწივით და პრუ­სი­უ­ლი ჯვრით.

Brandt Willy (Ⴁრანდტი Ⴅილი) (ნამ­დვილი სახელი და გვარი Ⴠერბერტ Ⴉარლ Ⴔრამი) (1913–92 წწ.) — ႰႴႰ პოლიტიკური მოღვაწე, ႢႱႣႮ თავჯ­დომარე 1964 წლიდან, ფე­დე­რა­ლური კანცლერი 1969–1974 წწ., Ⴑო­ციალისტური ინტერნაციონალის თავ­ჯდომარე 1976 წლიდან.

Branntwein (ბრანტვაჲნი) — მაგა­რი ალკოჰოლური სასმე­ლი; ცნობი­ლია 1500 წლიდან.

Bratwurst — შემწვარი ძეხვი.

Braunschweig (Ⴁრაუნშვაჲგი) — ქა­ლაქი ფედერალურ მხარეში Ⴕვემო Ⴑაქსონია; 259 ათასი მაცხოვრებე­ლი; აქ აწარმოებენ მსოფლიოში ცნო­ბილ ფოტოაპარატებს «Ⴐოლაჲ» (Rollei-Kameras) და პიანინოს «Ⴘი­მელ» (die Schimmel-Pianos); უნი­ვერსიტეტი (11 ს.), რომანული ტაძა­რი (12 ს.). Ⴠერცოგ Ⴀნტონ Ⴓლრი­ხის სახელობის მუზეუმი უძველესია Ⴄვროპაში.

Braunschweiger Zeitung («Ⴁრაუნ­შვაჲგერ Ⴚაჲტუნგი») — ყოველდღი­ური გაზეთი, რომელიც გამოდის ქ. Ⴁრაუნშვაჲგში (Ⴕვემო Ⴑაქსონიის მხარე) ტირაჟით 223 700 ეგზ.

BRD — იხ. Bundesrepublik Deutsch­land.

Brecht-Theater (Ⴁრეხტის თეატრი) — იხ. Berliner Ensemble.

Breisgau (Ⴁრაჲსგაუ) — გეოგრაფი­ული ოლქი Ⴁადენ–Ⴅჲურტემბერგის მხარეში.

Bremen (Ⴁრემენი) — 1. Ⴂერმანიის ყველაზე პატარა ფედერალური მხა­რე; ფართობი 404 კვ. კმ., მო­სახ­ლე­ო­ბის რაოდენობა 685 ათასი მაცხოვ­რე­ბელი; 2. ქ. Ⴁრემენი — ფედერა­ლუ­რი მხარის Ⴁრემენის ადმინისტ­რა­ციული ცენტრი, მეორე (Ⴠამბურ­გის შემდეგ) საზღვაო ნავსადგური მდინარე Ⴅეზერის ქვემო დინებაში; მო­სახლეობის რაოდენობა 533 ათასი მაცხოვრებელი; 1358 წ. შევი­და Ⴠან­ზის Ⴉავშირის შემადგენლო­ბა­ში; ნედ­ლი ბამბის, თამბაქოს, ბენზინის, ჩაის მსოფლიო ბაზარი; განვითარებულია მანქანათმშენებ­ლო­ბა, გემთმშენებ­ლობა, ავიამშენებ­ლო­ბა, მეტალურგი­ული, ქიმიური, ხის დამამუშავებელი მრეწველობები; ქა­ლაქის საბაზრო მოედანზე მდე­ბა­რე­ობს Ⴜმ. Ⴎეტრეს 11–13 სს. რო­მა­ნუ­ლი ტაძარი, რატუ­შა Ⴀღორძინების ხანის ტრადიციებში და Ⴐოლანდის ქვის ქანდაკება («Bremer Roland») რაინდულ ჯავ­შანში, მახვილით და ფარით ხელში; იქვე გვერდზე დგას Ⴁრემენელი მუსიკო­სების ძეგლი; ქა­ლა­ქის სხვა ღირსშე­სანიშნაობე­ბის­გან აღსანიშნავია სა­ხელგანთქმული Ⴁეხტერშტრასე ხე­ლოვნების და გამოფენების ცენტრით, Ⴘნო­ორ­ფირ­ტე­ლის კვარტალი ხე­ლოსნების, ან­ტი­კვარიატით მოვაჭრე­ების სახ­ლე­ბით და სხვ.

Bremer Grunkohl mit Pinkel (მწვანე კომბოსტო ძეხვით ბრემენულად) — ძეხვი მზადდება ღორის ქონისგან და ბურღულისგან; კარგად შეკაზმულია და შებოლილი.

Bremerhaven (Ⴁრემერჰაფენი) — ქა­ლაქი Ⴁრემენის მხარეში, Ⴁრე­მე­ნის ავანპორტი მდინარე Ⴅეზერის შე­სარ­თავში; მოსახლეობა 133 ათა­სი მაც­ხო­ვ­რებელი; ქვეყნის ერთ–ერ­თი მთა­ვა­რი სამგზავრო პორტი, თეზ­ზის ნა­ზ­სად­გური; განვითარებულია გემთ­მშე­ნებ­ლობა, თევზგადამამუშავე­ბელი მრე­წველობა; საზღვაო არსე­ნალი.

Bremer Vulkan Verband AG («Ⴁრემერ Ⴅულკან ფერბანდ ႠႢ») — ერთ­ერთი უმსხვილესი გემთ­სამ­შე­ნებ­ლო კომპანია Ⴂერმანიაში.

Bremische Burgerschaft (Ⴁრემე­ნის საქალაქო საკრებულო) — ქა­ლაქ–მხარე Ⴁრემენის პარლამენტი.

Breslau (Ⴁრესლაუ) — ქალაქი Ⴑილე­ზი­აში; ამჟამად Ⴎოლონეთის შემად­გენ­ლობაში.

Briefbombe (წერილი–ბომბი) — წე­რი­ლი ფეთქებადი მოწყობილობით, რომელსაც უგზავნიან ვინმეს დასა­ხიჩრების მიზნით, შესაშინებლად და ა. შ.; გავრცელდა ბოლო წლებში ტე­რორისტების გააქტიურების პირო­ბებ­ში.

Brigadegeneral (ბრიგადის გენერა­ლი) — გენერლის წოდება Ⴁუნდეს­ვერში.

Brigitte («Ⴁრიგიტა») — ქალთა პოპულარული ჟურნალი; გამოიცემა Ⴘპრინგერის კონცერნის მიერ.

Brocken (Ⴁროკენი) — უმაღლესი მწვერვალი (1142 მ.) Ⴠარცის მთებ­ში.

Brockhaus («Ⴁროკჰაუსი») — საგა­მომცემლო ფირმა, დაარსებული Ⴔ. Ⴀ. Ⴁროკჰაუსის მიერ 1805 წ.; 1984 წ. ფირმა «Ⴁიბლიოგრაფიული ინსტი­ტუტი ႠႢ» -თან გაერთიანების შემდეგ იმყოფება Ⴋანჰაჲმში; უშვებს ენციკ­ლოპედიებს, საცნობარო და სპეცია­ლურ ლიტერატურას.

Brockhaus Friedrich Arnold (Ⴁრო­კ­ჰაუსი Ⴔრიდრიხ Ⴀრნოლდი, 1772–1823 წწ.) — გამომცემელი, სა­ხე­ლ­გან­თქმული საგამომცემლო ფირმა «Ⴁრო­კ­ჰაუსის» დამაარ­სებე­ლი.

Brot für die Welt («Ⴎური მთელს მსოფ­ლიოსათვის») — საქველმოქმე­დო აქცია, რომელიც ტარდება 1959 წლი­დან Ⴘობის წინადღეს ევანგელი­კუ­რი ეკლესიის მიერ.

Brotzeit (ბროტცაჲტი) — მსუბუქი საჭ­მელი საუზმესა და სადილს ან სა­დი­ლსა და ვახშამს შუა.

Brown, Boveri & Cie. AG (ВВС) («Ⴁროუნ, Ⴁოვერი უნდ Ⴉ° ႠႢ» (ႡႡႱ) — Ⴘვეჲცარიის ერთ–ერთი უმსხ­ვილესი მანქანათსამშენებლო და ელექტროტექნიკური კონცერნი, და­არსებული 1871 წელს ქალაქ Ⴅი­ტენ­ტურ­ში; 1901 წლიდან მისი შვი­ლო­ბილი კონ­ცერნი იმყოფება ქალაქ Ⴋან­ჰაჲ­მ­ში (Ⴁა­დენ–Ⴅჲურტემბერგის მხარე).

Brückenverlag GmbH Literatur-vertrieb Import Export («Ⴁრჲუ­კენ ფერლაგ ႢმბჀ ლიტერატურფერ­ტრიბ იმპორტ–ექსპორტ» — გამომ­ცემ­ლობა ქ. Ⴃჲუსელდორფში.

Brühl (Ⴁრჲული) — ქ. Ⴊაჲპციგის კვარტალი, საბეწვეულო ვაჭრობის და ქურქის მკერაობის ერთ–ერთი ცენ­ტრი.

Brühlsche Terrasse (Ⴁრჲულის ტე­რასა) — ქალაქ Ⴃრეზდენში მდინარე Ⴄლბის სანაპიროს სახელწოდება.

В. Schott’s Sohne Musikverlag («Ⴘოტს ზონე მუზიკფერლაგი») — მუ­­სიკალური ლიტერატურის გამომ­ცემ­­ლობა, დაარსებული 1770 წ. ქ. Ⴋაჲნ­­ცში.

Buchenwald (Ⴁუხენვალდი) — სა­კონცენტრაციო ბანაკი Ⴅაჲმარის მახ­ლობლად (1937–1945 წწ.); 1958 წ. გახსნილია მემორიალური კომ­პ­ლექ­სი.

Buchtel (ბუხტელი) — ღვეზელი ტკბი­ლი საჩურთით Ⴑამხრეთ Ⴂერ­მა­ნი­აში და Ⴀვსტრიაში.

Buddenbrook-Haus («Ⴁუდენბროკე­ბის Ⴑახლი») — სახლ–მუზეუმი Ⴊჲუ­ბეკ­ში, რომელშიც დაიბადნენ სახელ­განთქმული გერმანელი მწერლები Ⴠენრიხ და Ⴇომას Ⴋანები.

Bullrichsalz (Ⴁულრიხის მარილი) — სოდა, ძმარვის საწინააღმდეგო სა­შუ­ალება, დარქმეული ბერლინელი მეაფთიაქის Ⴀ. Ⴅ. Ⴁულრიხის (1802–1859 წწ.) სახელით.

Buna-Werke Hüls GmbH («Ⴁუნა–ვერკე Ⴠჲულს ႢმბჀ») — ხელოვნუ­რი კაუჩუკის მაწარმოებელი ქიმიური ქარხანა ქ. Ⴘკოპაუში (Ⴑაქსონია–Ⴀნ­ჰალტის მხარე), დაარსებული 1936 წ.; ქარხნის მფლობელები არიან «Ⴁაჲერ ႠႢ» и «Chemische Werke Hüls AG».

Bund der Deutschen Katholischen Jugend (Ⴉათოლიკური ახალგაზრ­დობის კავშირი) — კათოლიკური ახალ­გაზრდული ორგანიზაცია, რო­მე­ლიც შედის Ⴂერმანული ახალ­გაზ­რ­დული ორგანიზაციების ფედერა­ლურ გაერთიანებაში.

Bund der Vertriebenen (BdV) (Ⴂან­დევნილთა კავშირი) — დაარსე­ბუ­ლია 1958 წ. იძულებით გადასახ­ლე­ბულების სხვადასხვა ორგანიზა­ცი­ებისგან.

Bundesamt für Verfassungsschutz (BfV) (Ⴉონსტიტუციის დაცვის ფე­დე­რალური უწყება (ႩႣႴႳ) — აწარ­მო­ებს კონსტიტუციის დაცვაზე სა­ბუ­თე­ბის შეგროვებას, ექვემდებარება ში­ნაგან საქმეთა სამინისტროს; მდე­ბა­რეობს Ⴉჲოლნში; ურთიერთმოქმე­დებს კონსტიტუციის დაცვის სამხე­რეო ორგანოებთან.

Bundesarbeitsgericht (შრომითი და­ვების ფედერალური სამართლო) — შრომითი დავების საკითხებში უმა­ღ­ლესი ინსტანციის სასამარლო; მდე­ბარეობს Ⴄრფურტში.

Bundesbürger (ბუნდესბჲურგერი) — ფე­დერაციის მოქალაქე, Ⴂერმანი­ის მო­ქალაქე.

Bundesdorf (ბუნდესდორფი) (სიტყვ. ფედერალური სოფელი) — ႢႴႰ ყოფილი დედაქალაქის Ⴁონის უპატივცემულო სახელწოდება.

Bundesfinanzhof (ფედერალური სა­ფი­ნანსო სასამართლო) — ფი­ნან­სუ­რი ორ­გა­ნოების გადაწყვეტი­ლე­ბებ­ზე სა­ჩივ­რე­ბის განსახილველი უმაღლე­სი სასამართლო.

Bundesgerichtshof (BGH) (Ⴓზე­ნა­ე­სი სასამართლო პალატა) — უმაღ­ლესი ფე­დერალური სასამართლო; მდე­ბა­რე­ობს ქ. Ⴉარლსრუეში.

Bundesgrenzschutz (BGS) (Ⴔედე­რალური სასაზღვრო დაცვა (ႴႱႣ) — მის გამგებლობაში იმყოფება Ⴂერმა­ნი­ის სახელმწიფო საზღვრის სა­პო­ლი­ციო დაცვა, საზღვარზე მი­მოს­ვ­ლა­ზე საპოლიციო კონტროლი; მისი ამო­ცა­ნაა Ⴔედერალური პრე­ზი­დენ­ტის და Ⴔედერალური კანცლერის უწ­ყებების, სამინისტროების, Ⴔე­დე­რა­ლური სა­კონსტიტუციო სა­სამართ­ლოს დაცვა.

Bundeskanzler (ბუნდესკანც­ლე­რი, ფედერალური კანცლერი) — Ⴂერმა­ნი­ის მთავრობის თავ­ჯ­დომარე.

Bundeskriminalamt (ВКА) (Ⴑისხ­ლის სამართლის პოლიციის ფედერა­ლური სამმართველო (ႱႱႮႴႱ) — დანაშაულებთან ბრძოლის ფედერა­ციასა და მხარეების ურთიერთმოქმე­დე­ბის ცენტრალური ბიურო რე­ზი­დენ­ციით Ⴅისბადენში და მთავარი სამ­მართველოთი Ⴁონში.

Bundesland (ფედერალური მხარე) — ად­მინისტრაციული დაყოფის ერ­თეული; გააჩნია საკუთარი პარლა­მენტი (ლანდტაგი) და მთავრობა.

Bundesliga DFB (Ⴂერმანიის Ⴑაფეხ­ბურთო Ⴉავშირის Ⴓმაღლესი ლიგა) — დაარსებულია 1949 წ.

Bundesmarine (ბუნდესმარინე) — ბუნ­დესვერის სამხედრო–საზღვაო ძა­ლები.

Bundesnachrichtendienst (BND) (Ⴔედერალური სადაზვერვო სამსახუ­რი (ႡႬႣ) — Ⴂერმანიის გარეპოლი­ტი­კური და სამხედრო დაზვერვის ცენ­ტრალური ორგანო.

Bundespräsident (ბუნდესპრეზი­დენ­ტი, ფედერაციის პრეზიდენტი) — სა­ხელ­მწიფოს მეთაური.

Bundespresseamt (ВРА) (Ⴁეჭდვი­თი სიტ­ყვის და ინფორმაციის ფედე­რალური უწყება) — არის თა­ვი­სე­ბუ­რი შუამალი მთავრობასა და სა­ზო­გა­დო­ებრიობას შორის, აწყობს სამ­თავ­რო­ბო პრეს–კონფერენციებს და ა. შ.

Bundesrat (ბუნდესრატი, ფედერა­ლუ­რი საბჭო) — Ⴂერმანიის მხარეე­ბის წარმომადგენლობითი ორგანო; მო­ნაწილეობს საკანონმდნბლო და აღმასრულებელ საქმიანობაში.

Bundesregierung (Ⴔედერალური მთა­ვ­რობა) — აღმასრულებელი ხე­ლი­სუფლების ორგანო; შესდგება ფე­დე­რალური კანცლერისგან, ვიცე–კან­ცლერისგან და მინისტრებისგან.

Bundesrepublik Deutschland (BRD) (Ⴂერმანიის ფედერაციური Ⴐეს­პუბ­ლიკა) — სახელმწიფო Ⴚენტ­რა­ლურ Ⴄვროპაში; ეკვრის Ⴙრდი­ლო­ე­თის და Ⴁალტიის ზღვები; ტე­რი­ტო­რია 357 042 კვ. კმ.; მასახლეობა 81,3 მლნ. ადამიანი; ენა — გერ­მა­ნუ­ლი; მორ­წ­მუნეები — პროტნსტანტები და კათოლიკები; ფედერაციის შე­მად­გენ­ლობაშია 16 მხარე; სახელ­მწი­ფოს მე­თაური — პრეზიდენტი; მთავ­რო­ბის მე­თაური — ფედერალური კან­ც­ლე­რი; საკანონმდებლო ორგანო — ბუნ­დეს­ტაგი; მხარეების საწარმო­მად­გენ­ლო ორგანო — ბუნდესრატი; დე­და­ქა­ლა­ქი Ⴁერლინი პრე­ზი­დენ­ტის, მთავ­რო­ბის და ბუნდესტაგის ად­გილ­სამ­ყოფე­ლოა; ლანდშაფტი: ჩრდი­ლო­ეთში — Ⴙრდილოეთ Ⴂერ­მა­ნი­ის დაბ­ლობი ბორცვებით და ტბებით, სამხ­რეთით — მაღლობები და მთები (Ⴐაჲ­ნის Ⴔი­ქალოვანი მთები, Ⴘვარც­ვალდი, Ⴒჲუ­რინგი­ის Ⴒყე, Ⴠარცი, Ⴋადნიანი მთები), სამხრეთით — Ⴀლპების გან­შ­ტოება; მსხვილი მდი­ნარეები — Ⴐაჲნი, Ⴅე­ზერი, Ⴄლბა, Ⴍდერი; ეროვ­ნული პარ­კები: Ⴁა­ვა­რიის ტყე, Ⴁერხ­ტესგადენი, მრა­ვალ­რიცხოვანი ბუ­ნებრიძი ნაკრ­ძალები; Ⴂერმანია — მაღალგანვითა­რებული ინდუსტრია­ლუ­რი ქვეყანაა, მძლავრი ქიმიური და ნავთობქიმიური მრეწ­ვე­ლობა, ელე­ქ­ტრონიკა, გამთ­მშე­ნებ­ლობა და ა. შ.; მაღალგანვითა­რე­ბუ­ლი სოფ­ლის მეურნეობა; ფულის ერ­თეული — ევრო.

Bundestag (ბუნდესტაგი) — პარლა­მენტის ქვემო პალატა; ქვეყნის სა­ხალხო წარმომადგენლობითი ორგა­ნო; ირჩევა ოთხი წლით; ამოცანები: კანონშემოქმედება, ფედერალური კანცლერის არჩევა, კონტროლი მთავრობის საქმიანობაზე.

Bundesverband der Deutschen In­dus­trie (BDI) (Ⴂერმანიის მრეწ­ვე­ლო­ბის ფედერალური კავ­შირი (ႡႣႨ) — Ⴂერმანიის მრეწ­ველების უმსხვი­ლე­სი გაერთია­ნება, დაარსებულია 1949 წ.

Bundesverdienstkreuz — იხ. Ver­dien­st­orden der Bundesre­publik Deut­schland.

Bundesvereinigung der Deutschen Arbeitgeberverban­de e.V. (BDA) (Ⴂერმანიის სა­მუშაოს მიმცემების კავშირის ფე­დერალური გაერთიანე­ბა (ႡႣႠ) — მდებარეობს Ⴉჲოლნში.

Bundesverfassungsgericht (BVG) (Ⴔედერალური საკონსტიტუცტო სა­სამართლო) — განსაკუთრებული სა­ხელმწიფო ორგანო, რომელიც ახორ­ციელებს ზედამხედველობას ძირითა­დი კანონის დაცვაზე: ამოწმებს ფედე­რალურ და სამხარეო კანონებს მათ შესაბამისობაზე ძირითად კო­ნონ­თან, ადგენს, ხომ არ ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გება ამა თუ იმ პარტიების მოქ­მე­დე­ბა კონსტი­ტუციას; შესდგება ორ სე­ნატისგან (რვა რვა მოსამართლე თი­თოში): მო­სამართლეების ერთ ნა­ხე­ვარს ირჩევს ბუნდესტაგი, მეორეს კი ბუნდესრატი; მოსამართლეების უფ­ლებამოსილებაა 12 წელი; ხე­ლახ­ლა არჩევა დაუშვებე­ლია; მდება­რე­ობს Ⴉარლსრუეში.

Bundesversammlung (Ⴔედერალური კრე­ბა) — ფედერალური პრეზიდენ­ტის ასარჩევი ორგანო; შესდგება ბუნ­დესტაგის და ლანდტაგების დე­პუ­ტა­ტებისგან (თანაბარი რა­ოდე­ნო­ბა).

Bundesverwaltungsgericht (Ⴔე­დე­რა­ლური ადმინისტრაციული სასა­მარ­თლო) — Ⴂერმანიის უმაღლესი ად­მინისტრაციული სასამართლო; მდებარეობს Ⴊაჲპციგში.

Bundeswehr (Ⴔედერაციული თავ­დაც­ვა / Ⴁუნდესვერი) — Ⴂერმანიის შეჲა­რაღებული ძალები; შექმნილია 1956 წ.; მის შემადგენლობაში იმ­ყო­ფე­ბა: Ⴑახმელეთო Ⴟარები (Heer), Ⴑაზ­ღ­ვაო Ⴛალები (Marine), Ⴑა­ჰა­ე­რო Ⴛა­ლები (Luftwaffe), Ⴓზ­რუნ­ველ­ყოფის Ⴂაერთიანებული Ⴛალები (Strei­tkräf­tebasis), Ⴑამედიცინო–სა­ნი­ტარული Ⴑამსახური (Zentraler Sa­nitäts­dienst); რაოდენობა 325 ათასი ადა­მიანი.

Bundnis 90 («Ⴉავშირი 90») — პო­ლიტიკური პარტია, რომელიც წარმო­იქმნა Ⴂერმანიაში 90–ნი წლების და­საწყისში; 1993 წ. გაერთიანდა «მწვა­ნეების» პარ­ტიას­თან, და შეიქმნა ახა­ლი პარტია «Ⴉავ­ში­რი 90 / Ⴋწვანე­ები».

Bundnis 90 / Die Grünen («Ⴉავშირი 90 / Ⴋწვანეები») — პოლიტიკური პარტია, რომელიც შეიქმნა 1993 წელს «Ⴋწვანეების» და «Ⴉავშირი 90» პარ­ტი­ების გაერთიანების შე­დე­გად; 1994 წ. ეს ბლოკი გავიდა ბუნ­დეს­ტაგ­ში.

Bunte («Ⴁუნტე») — პოპულარული ილუსტრირებული ჟურნალი.

Bunte Stadt am Harz (ჭრელი ქა­ლა­ქი Ⴠარცში) — ქ. Ⴅერნიგეროდეს (Ⴑაქ­სონია–Ⴀნჰალტის მხარე) ხა­ტო­ვა­ნი სახელწოდება; ქალაქი გან­თქ­მუ­ლია ფახვერკული სახლებით და რა­ტუ­შით, შუასაუკუნეების არქიტექ­ტუ­რის შედევრით.

Burda GmbH, Offenburg («Ⴁურდა ႢმბჀ», Ⴍფენბურგი) — Ⴂერმანიის საგამომცემლო–პოლიგრაფიული კო­მპანიების ჯგუფი; დაარსებულია 1908 წ.; გამოსცემს მოდების, კინო– და ვიდეოპროდუქციას.

Burda-Moden («Ⴁურდა მოდენ») — მოდების პოპულარული ჟურნალი, რომელიც გამოდის მრავალ ენაზე მსოფლიოს 100–ზე მეტ ქვეყანაში; ტირაჟი 2,5 მლნ. ეგზემპლარი; გა­მომცემლობა «Ⴋოდსფერლაგ Ⴄნე Ⴁურდა».

Burgerinitiativen (სამოქალაქო ინი­ცი­ატივები) — მოქალაქების გაერ­თი­ა­ნებები საზოგადოებაში ნაკლოვა­ნე­ბებ­თან და პრობლემებთან ბრძო­ლის მიზ­ნით; მოქმედებენ 70–ი წლე­ბის და­საწყისიდან.

Burgermeister (ბურგომაჲსტერი) — ქა­ლაქის, თემის მართველი ორგა­ნოების მეთაური; Ⴁერლინში, Ⴁრე­მენში და Ⴠამბურგში ადგილობრივი მთავრობის პრემიერ–მინისტრი.

Burgerschaft — ქალაქ–მხარის Ⴠამ­ბურ­გის და ქალა­ქ–მხარის Ⴁრე­მენის პარ­ლამენტები.

Burgunderpfanne (ბურგუნდული ტა­ფა) — მძიმე ტაფა მაღალი გვერდე­ბით და სახელურით.

Burgunderwein — ბურგუნდული ღვინო.

Bussing Automobilwerke AG («Ⴁჲუ­სინგ აუტომობილვერკე ႠႢ») — მსხვილი საავტომობილო კონცერნი, დაარსებული 1903 წ. Ⴂ. Ⴁჲუსინგის მიერ ქ. Ⴁრაუნშვაჲგში; უშვებდა სატ­ვირთო მანქანებს და ავტობუსებს «Ⴁჲუსინგი».

Вuß- und Bettag (Ⴋონანიების და ლოცვის დღე) — რელიგიური გარდა­მავალი დღესასწაული ნოემბერში.

Buschmann-Brunnen (Ⴁუშმანის შად­რევანი) — შადრევანი ქ. Ⴔრიდ­რიხ­სროდაში მუსიკოსების უძველესი ოჯა­ხის წარმომადგენლის Ⴔრიდრიხ Ⴁუშ­მანის პატივსაცემად, რომელმაც 1821 წ. ააგო ტუჩით საკრა­ვი პირ­ვე­ლი გარმონი.

Bütte (ზეთის კასრი) — ჭრელად შე­ღებილი კასრი, რომლიდანაც წარ­მოთქვამენ სიტყვას Ⴆამთრის გაცი­ლების დღესასწაულის დროს.

Büttenrede (სიტყვის თქმა ზეთის კას­რიდან) — სახუმარო საკარნავა­ლო სიტყვა, წარმოთქმული Ⴆამთრის გაცილების დღესასწაულის დროს.

Büttenredner — ადამიანი, რომე­ლიც დგას ზეთის კასრზე და წარმოთ­ქვამს სახუმარო საკარნავალო სიტყ­ვას.

B.Z. («Ⴁე–Ⴚეტი») (შემ. Berliner Zei­tung–იდან) — ყოველდღიური გაზე­თი, რომელიც გამოდის Ⴀქსელ Ⴘპრი­ნგერის კონცერნში Ⴁერლინში.

C

Carl Winter Umversitätsverlag GmbH («Ⴉარლ Ⴅინტერ უნივერსი­ტეტფერლაგ ႢმბჀ») — გამომცემლობა, დაარსებული 1822 წ. Ⴉ. Ⴅინტერის მიერ ქ. Ⴉობურგში; 1948 წლი­დან მდებარეობს ქ. Ⴠაჲდელბერგში; უშვებს სამეცრიერო ლიტერატუ­რას.

Сarl Zeiss Jеna FC («Ⴉარლ Ⴚაჲს Ⴢე­ნა ႴႩ») — Ⴁუნდესლიგის უმაღლესი დივიზიონის საფეხბურთო კლუბი.

Carstens Karl (Ⴉარსტენსი Ⴉარლ, 1914–1992 წწ.) — Ⴂერმანიის ფედე­რალური პრეზიდენტი 1979–1984 წწ. (ႵႣႩ).

CDU — იხ. Christlich Demokratische Union Deutschlands.

CeBIT — იხ. Centrum Buro-Information-Telekommunikation.

Cecilienhof (Ⴚეცილიენჰოფი) — სა­სახლე Ⴚეცილიენჰოფი Ⴎოტსდამში; აშენენებულია 1913 წ. ინგლისური ქალაქგარე სახლების სტილში; 1945 წ. ზაფხულში აქ ტარდებოდა Ⴎოტს­დამის კონფერენცია, რომელზედაც მიმდინარეობდა Ⴃიდი Ⴁრიტანეთის, ႠႸႸ და ႱႱႰႩ პოლიტიკური ხელმ­ძღვანელების შეხვედრა.

Centrum Вürоinformation-Tele­kommunikation (CeBIT) (Ⴁჲურო–Ⴈნ­ფორმაციის და Ⴒელეკომუნიკაციის Ⴚენტრი) — საერთაშორისო კომპჲუ­ტერული გამოფენა–ბაზრობა ქ. Ⴠა­ნოვერში; მუშაობს 1986 წლიდან.

Charite (შარიტე) (ფრ. charite — მოწყალება) — Ⴀ. Ⴠუმბოლდტის სა­ხე­ლობის Ⴁერლინის უნივერსიტეტის სა­მედიცინო ფაკულტეტის კლინიკა; და­არსებულია 1710 წ. შავი ჭირის ეპი­დემიის დროს როგორც Ⴔრიდრიხ I პატარა საავადმყოფო.

Charlottenburg (Ⴘარლოტენბურგი) — 1. Ⴁერლინის რაიონი; 2. სასახლე იტალიური ბაროკოს სტილში, აშენე­ბული Ⴔრიდრიხ Ⴅილჰელმ Ⴎრუსიე­ლის მიერ მეუღლის Ⴑოფია Ⴘარლო­ტასთვის; სასახლის წინ დგას Ⴀნდრე­ას Ⴘლჲუტერის ნამუშევარი Ⴃი­დი კურფჲურსტის ქანდაკება; სა­სახ­ლის პარკში მდებარეობს ჩაის სახ­ლი, Ⴘინკელის პავილიონი, მავ­ზო­ლეუმი.

Checkpoint Charlie (Ⴙეკ–პოჲნტ Ⴙარ­ლი) — სასაზღვრო–გამშვები პუნქტი, რომელიც არსებობდა Ⴁერ­ლინ­ში Ⴃასავლეთ და Ⴀღმოსავლეთ Ⴁერ­ლინს შორის; გაუქმდა Ⴂერ­მა­ნი­ის გა­ერთიანების შედეგად 1990 წ.

Chemnitz (Ⴞემნიცი) — ქალაქი Ⴑაქ­სონიაში; 1953–1990 წწ. ერქვა Ⴉარლ–Ⴋარქს–Ⴘტადტი; მოსახლეობა 305 ათასი მაცხოვრებელი; სამ­რეწ­ვე­ლო ცენტრი: მანქანათ­მშე­ნებ­ლო­ბა, საფეიქრო, ქიმიური, ხის და­მა­მუ­შა­ვე­ბელი მრეწველობა.

Chiemsee (Ⴉიმზეე) — ტბა Ⴁავარია­ში.

Chilehaus (Ⴙილი–ჰაუს) — ორიგინა­ლუ­რი ათსართულიანი შენობა ქ. Ⴠამ­ბურგში.

Chlorodont (ქლოროდონტი) — კბი­ლის პასტის დამამზადებელი ფირმის სავაჭრო ნიშანი.

Chlorophillkommunisten (ქლო­რო­ფი­ლის კომუნისტები) — «მწვანე­თა» პარ­ტიის წარმომადგენლების ხუმ­რო­ბი­თი სახულწოდება.

Christbaum — იხ. Weihnachtsba­um.

Christfeier — იხ. Ⴘობა.

Christfest — იხ. Ⴘობა.

Christian Dierig AG («Ⴉრისტიან Ⴃი­რიგ ႠႢ») — ბამბეუ­ლის უმს­ხ­ვი­ლე­სი კონცერნი, დაარსებული 1805 წ. ქ. Ⴀუგსბურგში; 1972 წლიდან — «Die­rig Holding AG».

Christi Himmelfahrt (Ⴋაცხოვრის Ⴀმაღ­ლება) — მოძრავი დღესასწაუ­ლი Ⴋაცხოვრის Ⴀმაღ­ლების შემდეგ მეორმოცე დღეს.

Christlich-Demokratische Union Deutschlands (CDU) (Ⴂერმანიის Ⴕრის­ტიანულ–Ⴃემოკრატიული Ⴉავ­ში­რი (ႵႣႩ) — ერთ–ერთი წამყვანი პოლი­ტიკური პარტია, ჩამოყა­ლი­ბე­ბუ­ლი 1950 წ.; 1949–1969 წწ. და 1982–1998 წწ. იმყოფებოდა მთავ­რო­ბების სათავეში; Ⴕრისტიანულ–Ⴑო­ციალურ Ⴉავშირთან ერთად Ⴁუნ­დეს­ტაგში შე­ადგენს ერთიან ფრაქ­ცი­ას.

Christlicher Gewerkschaftsbund Deutschlands (CGB) (Ⴂერმანიის Ⴕრისტიანული პროფკავშირი) — აე­რ­თიანებს ქრისტიან მუშებს და მო­სამ­სახურეებს; შექმნილია 1959 წ.

Christlich-Soziale Union in Bayern (CSU) (Ⴕრისტიანულ–Ⴑოციალური Ⴉავ­შირი Ⴁავარიაში (ႵႱႩ) — დაარ­სებულია 1945 წ.; მოქმედებს Ⴁავა­რი­ის ტერიტორიაზე; Ⴕრისტიანულ–Ⴃე­მოკრატიულ Ⴉავ­შირ­თან ერთად Ⴁუნ­დესტაგში შეა­დ­გენს ერთიან ფრაქ­ციას.

Christ und Welt («Ⴉრისტ უნდ Ⴅელტ») — ყოველკვირეული რელი­გიურ–პოლიტიკური გაზეთი; დაარსე­ბულია 1948 წ.

Commerzbank AG («Ⴉომერცბანკ ႠႢ») — Ⴂერმანიის უმსხვილესი ბან­კი; დაარსებულია 1870 წ.; შტაბ–ბინა მდებარეობს ქ. Ⴃჲუსელდორფში.

Congress Centrum («Ⴉონგრეს–ცენ­ტ­რუმი») — საერთაშორისო სპეცი­ალი­ზირებული გამოფენების ადგილი ქ. Ⴠამბურგში.

Constanze («Ⴉონსტანცა») — ქალთა პოპულარული ჟურნალი, რომელიც გამოიცემა Ⴘპრინგერის კონცერნის მი­ერ.

Contax («Ⴉონტაქს») — ვიწროფირი­ანი ფოტოაპარატის მარკა.

Continental («Ⴉონტინენტალი») — საკანცელარიო და ადვილსატარებე­ლი საბეჭდი მანქანის მარკა.

Cottbus (Ⴉოტბუსი) — ქალაქი Ⴁრან­დენბურგის მხარეში, 110 ათასი მაც­ხოვრებელი; ქიმიური, საფეიქრო და მრეწველობის სხვა დარგები.

C-Parteien (ქრისტიანული პარტიე­ბი) — ႵႣႩ და ႵႱႩ პარტიების ბლო­კის მოკლე სახელწოდება.

CSU — იხ. Christlich Soziale Union.

D

DAAD — იხ. Deutscher Akademischer Austauschdienst.

Dachau (Ⴃახაუ) — ქალაქი Ⴁავარიაში; 1933 წ. აქ შეიქმნა ნაცისტურ Ⴂერმანიაში პირველი საკონცენტრაციო ბანაკი; 1960 წ. გაიხსნა მემორი­ალური ძეგლი.

Dachboden — სხვენი.

Dachreiter (დახრაჲტერი) — კოშ­კურა სახლის სახურავზე.

DaF — იხ. Deutsch als Fremdspra­che.

DAG — იხ. Deutsche Angestellten-Gewerkschaft.

Daimler Gottlieb (Ⴃაჲმლერი Ⴂოტ­ლიბ) (1834–1900 წწ.) — გერმანელი გამომგონებელი, ავტომშენებლობის პიონერი, ფირმა «Daimler Motoren Gesellschaft» –ის დამაარსებელი.

Daimler-Benz AG («Ⴃაჲმლერ–Ⴁენც ႠႢ») — სამრეწველო მონოპოლია, დაარსებული 1926 წ. როგორც საავ­ტომობილო კომპანია; 1984 წ. შეიძი­ნა ავიასარაკეტო კომპანია «Ⴃორ­ნჲე», 1986 წ. — ელექტროტექნი­კუ­რი ფირმა «ႠႤႢ» –ი, 1988 წ. — ავიაკოსმო­სური კომპანია «Ⴋესერ­შმიდტ–Ⴁელ­კოვ–Ⴁლომ» –ი.

Daimler-Motoren-Gesellschaft («Ⴃა­ჲ­მლერ Ⴋოტორენ Ⴂეზელ­შაფტი») — მოტორსამშენებლო კომ­პანია, და­არსებული 1890 წ. Ⴂოტ­ლიბ Ⴃაჲმლე­რის მიერ ქ. Ⴘტუტგარტ–Ⴓნტერტჲურკჰაჲმში; 1926 წლიდან შე­დის «Ⴃაჲმ­ლერ–Ⴁენც ႠႢ» –ს შე­მად­გენ­ლობაში.

Dankbrunnen (Ⴋადლიერების შად­რევანი) — დადგმულია Ⴃრეზდენში Ⴂოტფრიდ Ⴆემპერის პროექტით იმის აღსანიშნავად, რომ 1841–1842 წწ. ქალაქი გადაურჩა ქოლერის ეპი­დე­მი­ას (სრულყოფილი წყალმომა­რა­გე­ბის სისტემის წყალობით); შადრე­ვა­ნი ჩასმულია წმინდანების ქან­და­კებე­ბის ჩარჩოში, ცენტრში კი — 18­-მეტ­რიანი გოტიკური კოშკი.

Danzig (Ⴃანციგი) — ქალაქი Ⴎომერა­ნიაში; ამჟამად Ⴎოლონეთის შემად­გენლობაში.

Darmstadt (Ⴃარმშადტი) — ქალაქი Ⴠესენის მხარეში; პირველი ცნობები 11 ს.; 140 ათასი მაცხოვრებელი; განვითარებულია მანქანათმშენებ­ლობა, ქიმიურ–ფარმაცეფტული, ქა­ღალდის წარმოების, ტყავის მრეწვე­ლობები; 14–17 სს. არქიტექტურული ძეგლები; რაიონი Ⴋატილდენჰჲოე (Mathildenhöhe) წარმოადგენს ღია ცის ქვეშ «Ⴋოდერნის სტილის» (Ju­gendstil) გამოფენას.

Darmstadt 98 SV («Ⴃარმშტადტ 98 ႱႴ») — Ⴂერმანიის ჩემპიონატის რე­გიონალურ ლიგა «Ⴑამხრეთის» სა­ფეხბურთო კლუბი; დაარსდა 1898 წ.

Darß (Ⴃარსი) — ნახევარკუნძული Ⴋეკ­ლენბურგ–Ⴜინა Ⴎომერანიაში.

DB — იხ. Deutsche Bundesbahn.

DBB — იხ. Deutscher Beamten­bund.

DBD — იხ. Demokratische Bauern­partei Deutschlands.

DDR — იხ. Deutsche Demokratische Republik.

DDP — იხ. Deutscher Depeschen­dienst.

DEFA (ႣႤႴႠ) — იხ. Deutsche Film-AG.

Degussa («Ⴃეგუსა») — იხ. Deutsche Gold- und Silber-Scheideanstalt.

Deister (Ⴃაჲსტერი) — ქედი Ⴕვემო Ⴑაქ­სონიაში.

DEMAG AG («Ⴃემაგ ႠႢ») — Ⴂერმა­ნიის უმსხვილესი მანქანათმშენებე­ლი კონცერნი; დაარსებულია 1926 წ. Ⴃუჲსბურგში რამოდენიმე ფირმის გა­ერთიანების შედეგად (შემოკ. Deut­sche Maschinenfabrik AG-დან).

Demmerschoppen (დემერ–შოპენი) — საღამოს ლუდის თათხა (ღვინის ჭიქა); ჩვეულებრივ სტუდენტურ წრე­ში.

Demokratische Bauernpartei Deut­schlands (DBD) (Ⴂერმანიის გლე­ხური დემოკრატიული პარტია) (ႣႡႣ) — ყოფილ ႢႣႰ აერთიანებდა გლე­ხებს, სასოფლოსამეურნეო კო­ო­პე­რა­ტივების წევრებს, და აგრეთვე მო­სახლეობის სხვა ფენების წარ­მო­მად­გენლებს, რომლების იყვნენ კავ­შირ­ში სოფლის მეურნეობასთან; 1990 წ. სექტემბერში შევიდა ႵႣႩ–ის შემად­გენლობაში.

Denkmal des unbekannten Inten-danten (თეატრის უცნობი დირექ­ტო­რის ძეგლი) — თეატრის ხუმ­რო­ბი­თი სახელწოდება ქ. Ⴉჲოლნში.

Denzlingen («Ⴃენცლინგენი») — სა­ფეხ­ბურთო კლუბი; დაარსებულია 1928 წ.

Der Stern des grossen Kreuzes (Ⴃი­დი Ⴟვრის Ⴅარსკვლავი) — გერმანუ­ლი სამხედრო ორდენი მამაცობისათ­ვის (1939 წწ.). Ⴋე–2 Ⴋსოფლიო ომის დროს ამ ორდენით არავინ არ და­ჯილდოვებულა.

Dessau (Ⴃესაუ) — ქალაქი–პორტი მდინარე Ⴋულდაზე მის Ⴄლბასთან შესართავთან (Ⴑაქსონია–Ⴀნჰალტის მხარე); მოსახლეობა 95 8000 მაც­ხოვრებელი; მძიმე და სატრანსპორ­ტო მანქანათმშენებლობა; Ⴅერ­ლი­ცის პარკი Ⴃესაუს მახლობლად (112 ჰა) 1773 წ. აშენებული Ⴊეოპოლდ III სა­სახლესთან ერთად, ითვლება Ⴄვ­რო­პის ულამა­ზეს ინგლისურ პარკად; Ⴃე­საუში 20–ან წლებში შემუშა­ვე­ბულ იქნა «ბაუჰაუსის» თეორია, მომა­ვალში კი ამავე სახელწოდებით ჩამო­ყალიბდა ერთერთი მიმართუ­ლე­ბა არქიტექტურაში.

Detmold (Ⴃეტმოლდი) — ქალაქი Ⴙრდი­ლოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅეყტფალიის მხა­რე­ში; 70 ათასი მაცხოვრებელი.

Deutsch als Fremdsprache (DaF) («Ⴂერმანული ენა, როგორც უცხოუ­რი») — ენათმეცნიერებითი ჟურნა­ლი, გამომავალი Ⴊაჲპციგში; აშუ­ქებს გერმანული ენის, როგორც უც­ხო­უ­რის შესწავლის თეორიულ და პრა­ქ­ტიკულ პრობლემებს.

Deutsch-Drahthaar — გერმანული მკვრივბეწვიანი ძაღლი, დრატჰაარი.

Deutsch-Französische Brigade (Ⴂერმანულ–ფრანგული ბრიგადა) — Ⴁუნდესვერის Ⴑახმელეთო Ⴟარების ქვედანაყოფი.

Deutsch-Kurzhaar — გერმანული მოკლებეწვიანი ძაღლი, კურცჰაარი.

Deutsch-Langhaar — გერმანული გრძელბეწვიანი ძაღლი, ლანგჰაარი.

Deutsch-Niederländisches Korps (Ⴂერმანულ–ნიდერლანდური კორპუ­სი) — Ⴁუნდესვერის Ⴑახმელეთო Ⴟა­რე­ბის ქვედანაყოფი.

Deutsche (გერმანელები) — Ⴂერმა­ნიის ძირითადი მოსახლეობა; ენა — გერმანული; მორწმუნეები — ლჲუთე­რა­ნები, კათოლიკები.

Deutsche Akademie der Naturfor­scher «Leopoldina» (Ⴁუ­ნე­ბისგა­მომცდელების გერმანული აკადემია «Ⴊე­ოპოლდინა») — მეცნიე­რულ–კვლე­ვითი დაწესებულება, რო­მელიც აერ­თიანებს მეცნიერებს 35 ქვეყ­ნი­დან; დაარსებულია 1652 წ.; 1878 წლი­დან იმყოფება ქ. Ⴠალეში.

Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung — (Ⴄნათმეცნიერების და ლიტერატურის გერმანული აკა­დე­მია) — მეცნიერულ–კვლევითი და­წე­სე­ბუ­ლება ქ. Ⴃარმშტადტში, და­არ­სე­ბუ­ლი 1949 წ.

Deutsche Angestellten-Gewerk­schaft (DAG) (Ⴂერმანელი მო­სამ­სა­ხურეების პროფკავშირი) — დაარ­სე­ბულია 1945 წ.; ითვლის 521 000 წევრს.

Deutsche Bahn AG (DB) («Ⴂერ­მა­ნი­ის რკინის გზები» (ႠႱ) — წარმოიშვა 1994 წ. Ⴂერმანიის ფედერალური (Deutsche Bundesbahn, ႢႴႰ) და Ⴂერმანიის სახელმწიფო (Deutsche Reichsbahn, ႢႣႰ) რკინის გზების გაერთიანების შედეგად.

Deutsche Bank AG («Ⴃოჲჩე ბანკ ႠႢ») — Ⴂერმანიის უმსხვილესი სა­ბანკო კონცერნი; დარსებულია 1870 წ.; მმართველობა — Ⴋაჲნის Ⴔრანკ­ფურტში.

Deutsche Bibliothek (Ⴂერმანული ბიბ­ლიოთეკა) — Ⴂერმანიის გაერთი­ანების შემდეგ 1991 წ. მოხდა გაე­რ­თი­ანება ბიბლიოთეკის Ⴊაჲპციგში (Deut­sche Bücherei, დაარსებულია 1912 წ.) და Ⴂერმანული ბიბლიოთე­კის Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში (შეიქმნა ႢႴႰ 1947 წ.); ბიბლიოთეკა წარმო­ადგენს მთელ გერმანულენოვან დამ­წერლობის ნაკრებ არქივს და Ⴂერმა­ნიის ეროვნულ ბიბლიოგრაფიულ სა­ინფორმაციო ცენტრს; ამჟამად მისი ფონდი ითვლის 14 მლნ. ტომს.

Deutsche Börse AG («Ⴂერმანული ბირჟა» (ႠႱ) — ერთერთი უმსხვილე­სი ბირჟა Ⴄვროპაში; მდებარეობს Ⴋაჲნის Ⴔრანკ­ფურტში.

Deutsche Bücherei (Ⴂერმანული ბიბ­ლიოთეკა Ⴊაჲპციგში) — და­არ­სე­ბუ­ლია 1912 წ. (1913 წლიდან აგრო­ვებს მსოფლიოში გამომავალ წიგ­ნებს გერმანულ ენაზე; ფონდები ითვ­ლის 6 მლნ. ტომს.

Deutsche Bundesbahn (DB) (ႢႴႰ–ის სახელმწიფო რკინის გზები / «Ⴁუნ­დესბანი») — ერთერთი უმსხ­ვი­ლე­სი სახელმწიფო საწარმო Ⴂერ­მა­ნი­აში, შექმნილი 1951 წ.; 1994 წლი­დან «Ⴃოჲჩებან ႠႢ» –ს შემადგენლო­ბა­ში.

Deutsche Bundesbank (Ⴃოჲჩებუნ­დესბანკი) — Ⴂერმანიის ცენტრალუ­რი ემისიური ბანკი (დაარსებულია 1957 წ.); მდებარეობს Ⴋაჲნის Ⴔრან­კფურტში; სამმართველო ორგანო (ცენტრალური საბჭო) ადგენს გერმა­ნული სავალუტო პოლიტიკის კურს; ბანკის ცენტრალური საბჭოს წევრები არიან ბანკის დირექცია და ცენტრა­ლური სამხარეო ბანკების პრეზიდენ­ტები.

Deutsche Burschenschaft (Ⴂერმა­ნუ­ლი სტუდენტური კორპორაცია) — შე­იქმნა 1815 წ.

Deutsche Dampfschiffs-Gesel­lschaft Hansa («Ⴃოჲჩე დამპფშიფს–გეზელშაფტ Ⴠანზა») — უმს­ვი­ლესი სანაოსნო, დაარსებული 1881 წ. Ⴁრემენში.

Deutsche Demokratische Republik (DDR) (Ⴂერმანიის Ⴃემოკრატიული Ⴐესპუბლიკა (ႢႣႰ) — სახელმწიფო Ⴚენტრალურ Ⴄვროპაში; არსებობდა 1949–1990 წწ.; 108 333 კვ. კმ; 16,43 მლნ. მაცხოვრებელი; იყო შექ­მნილი 1949 წ. 7 ოქტომბერს აღმო­სავლეთ Ⴂერმანიაში ოკუპაციის საბ­ჭოთა ზონის ტერიტორიაზე; პრეზი­დენტად არჩეული იყო Ⴅ. Ⴎიკი, Ⴂერ­მანიის ერთიანი სოციალისტური პარ­ტიის თავჯდომარე (ႢႤႱႮ შეიქმნა 1946 წ.); 1989 წ. გაზაფხულზე ႢႣႰ–ში შეიქმნა მწვავე საზოგა­დოე­ბ­რივ–პოლიტიკური კრიზისი; ႢႤႱႮ–ს ხელ­მძღვანელობა გადადგა (1990 წ. თე­ბერვალში ႢႤႱႮ გარდაიქმნა Ⴃემოკ­რატიული სოციალიზმის პარ­ტიად); 1990 წ. 12 სექტემბერს Ⴋოს­კოვში ხელმოწერილია Ⴑაბო­ლოო მოწესრი­გების ხელშეკრულება; ႢႣႰ Ⴑახალ­ხო პალატის გადაწყვე­ტი­ლე­ბის თა­ნახმად 1990 წ. 3 ოქტომბერს ႢႣႰ შეუერთდა ႢႴႰ–ს, რის შე­დე­გადაც წარმოიშვა ერ­თი­ა­ნი გერ­მა­ნუ­ლი სა­ხელმწიფო.

Deutsche Edelstahlwerke AG («Ⴃოჲჩე ედელშტალვერკე ႠႢ») — მაღალხარისხოვანი ფოლადის წარ­მოების ქარხანა; დაარსებულია 1921 წ. ქ. Ⴉრეფელდში (Ⴙრდილოეთ Ⴐაჲნ–Ⴅესტფალიის მხარე).

Deutsche Film-AG (DEFA) («Ⴃოჲჩე ფილმაქციენგეზელშაფტ» («ႣႤႴႠ») — კინოსტუდია ყოფილ ႢႣႰ–ში; და­არსებულია 1946 წ. ქ. Ⴁაბელსბერგ­ში Ⴁერლინის მახლობლად.

Deutsche Finanzierungsgesell­schaft (Ⴂერმანული დამფინანსებე­ლი სა­ზო­გადოება) — საზოგადოება, რომე­ლიც აფინანსებს განვითარება­დი სა­ხელ­მწიფოების ეკონომიკას.

Deutsche Forschungsgemein­schaft (DFG) (Ⴂერმანული მეც­ნი­ე­რულ–კვლევითი საზოგადოება) — Ⴂერ­მა­ნი­ის მეცნიერული და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის გა­ერთიანება Ⴁად–Ⴂო­დეს­ბერ­გ­ში; და­არსებულია 1920 წ., რეორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლია 1951 წ.; მისი წევრები არი­ან უნივერსიტეტები, მეც­ნიე­რე­ბა­თა აკა­დე­მია და მეცნიერული სა­ზო­გა­დო­ე­ბე­ბი; სუბსიდირებას აწარ­მო­ე­ბენ ფე­დე­რალური მთავრობა და მხა­რე­ების მთავ­რობები.

Deutsche Friedens-Union (DFU) (Ⴋშვი­დობის გერმანული უავშირი (ႫႢႩ)) — შექმნილია 1960 წ.

Deutsche Gesellschaft für Frei­zeit (Ⴇავისუფალი დროის ორ­გა­ნი­ზა­ციის გერმანული საზოგადოება) — აწარ­მო­ებს ფუნდამენტალურ კვლე­ვებს თავისუფალი დროის ორგა­ნი­ზა­ციის სფეროში; დაარსებულია 1971 წ.

Deutsche Gold- und Silber-Schei­deanstalt (Degussa) (Ⴍქროს და ვერც­ხლის მოსაპოვებელი და გამამ­დიდრებელი საწარმოო («Ⴃეგუსა») — კეთილშობილური ლითონების და­მამუშავებელი და ქიმიური საქონლის მაწარმოებელი ფირმა; დაარსებულია 1873 წ. Ⴋაჲნის Ⴔრანკფურტში.

Deutsche Jungdemokraten (DJD / Judo) («Ⴂერმანიის ახალგაზრდა დემოკრატები» / «Ⴂერმანელი ახალ­გაზრდა დემოკრატები» (ႢႠႣ) — ახალგაზრდული ორგანიზაცია, მიახ­ლოვებული ႧავႣႮ–ან; დაარსებუ­ლია 1947 წ.

Deutsche Kommunistische Partei (Ⴂერმანული კომუნისტური პარტია) — ႢႴႰ კომუნისტების პარტია, და­არ­სებული 1968 წ. Ⴂერმანიის კომუ­ნის­ტური პარტიის აკრძალვის შემ­დეგ 1956 წ.

Deutsche Lufthansa AG (DLH) («Ⴊჲუფტჰანზა») — ერთე-რთი წამ­ყ­ვანი საერთაშორისო ავია­კომ­პა­ნია Ⴂერ­მანიაში; მისი საჰაერო ფლოტი ით­ვ­ლის 230 თანამედროვე ავი­ა­ხო­მალდს; 1994 წ. პრი­ვატი­ზე­ბუ­ლია.

Deutsche Luftwaffe (Ⴑაჰაერო Ⴛა­ლები / Ⴊუფტვაფე) — Ⴂერმანიის შე­ჲარაღებული ძალების ერთ-ერთი სა­ხე; შექმნილია 1956 წ.; რაოდენობა 43 ათასი ადამიანი; ამჟამინდელი სარდალი — ႱႻ ინსპექტორი გენე­რალ–ლეჲტენანტი Ⴉლაუს–Ⴎეტერ Ⴘტიგლიცი (Klaus-Peter Stieglitz); ყოფილი ცნობილი სარდლები — Ⴠერმან Ⴅილჰელმ Ⴂერინგი (Her­mann Wilhelm Göring), Ⴐობერტ ფონ Ⴂრეჲმი (Robert von Greim), Ⴀლბერტ Ⴉესელრინგი (Albert Kes­selring).

Deutsche Marine (Ⴑაზღვაო Ⴛალები / Ⴋარინე) — Ⴂერმანიის შეჲარა­ღე­ბუ­ლი ძალების ერთ-ერთი სახე; შექმნი­ლია 1956 წ.; რაოდენობა 19 ათასი ადამიანი; ამჟამინდელი სარდალი — ႱႻ ინსპექტორი ვიცე–ადმირალი Ⴅოლფგანგ Ⴌოლტინგი (Wolfgang Nolting); ყოფილი ცნობილი სარდ­ლები — Ⴀლფრედ ფონ Ⴒირპიტცი (Al­fred von Tirpitz), Ⴄრიხ Ⴐედერი (Erich Raeder), Ⴉარლ Ⴃჲონიცი (Karl Dönitz).

Deutsche Mark (DM) (გერმანული მარკა) — Ⴂერმანიის ფულადი ერთე­ული; ერთ-ერთი სტაბილური ვალუტა ევროპულ სავალუტო სისტემაში; 1 DM = 100 Pfennig; 2001 წ. 1 იანვ­რიდან გამოვიდა მიმოქცევიდან, და დაუთმო ადგილი სრულიადევროპულ ვალუტას ႤႥႰႭ–ს.

Deutsche Maschinenfabrik Ak­ti­en­gesellschaft («Ⴃოჲჩე მაშინენ­ფაბ­რიკ ႠႢ») — Ⴂერმანიის უმსხვი­ლე­სი მანქანათსამშენებლო კონ­ცერ­ნი.

Deutsche Michel (გერმანელი Ⴋიხე­ლი) — გერმანელების ხუმრობითი–ირონიული მეტსახელი.

Deutsche National-Zeitung («Ⴃოჲ­ჩე ნაციონალ–ცაჲტუნგი») — ყოველ­დღიური გაზეთი; გამოდის Ⴋჲუნ­ხენ­ში 1951 წლიდან.

Deutsche Oper Berlin (Ⴂერმანული ოპერა (Ⴁერლინი) — ომის შემდეგ Ⴁერლინის კედელის დაცემამდე იგი იყო Ⴃასავლეთ Ⴁერლინის ერთ­ა­დ­ერ­თი თეატრი, რომელშიც გამო­დი­ოდ­ნენ საერთაშორისო კლასის მსა­ხი­ო­ბები.

Deutsche Partei (DP) (Ⴂერმანული პარტია) — კონსერვატიული პოლი­ტიკური პარტია, დაარსებული 1945 წ. სახელწოდებით Ⴕვემოსაქსონიის სამხარეო პარტია; 1947 წ. მიიღო სა­ხელწოდება Ⴂერმანული პარტია; 1961 წ. გაზაფხულზე შეუერთდა Ⴑრულიადგერმანულ ბლოკს და შეიქ­მნა Ⴑრულიადგერმანული პარტია.

Deutsche Presse-Agentur (DPA) («Ⴃოჲჩე Ⴎრესე–აგენტურ» (ႣႮႠ) — საინფორმაციო სააგენტო, დაარსებუ­ლი 1949 წ. Ⴠამბურგში.

Deutsche Reichsbahn (DR) (Ⴂერმა­ნიის საიმპერიო რკინის გზები) — სა­ხელმწიფო რკინის გზების გაერთია­ნება, დაარსებული 1920 წ.; მე–2 Ⴋსოფლიო ომის შემდეგ ყოფილ ႢႣႰ–ში შეინარჩუნა თავისი სახელ­წოდება; ႢႴႰ–ში გადაარქვეს «Ⴁუნ­დესბან» -ად; 1994 წლიდან с 1994 г. «Ⴃოჲჩე ბან ႠႢ» –ს შემადგენლობაში.

Deutsche Reichspartei (DRP) (Ⴂერ­მანიის საიმპერიო პარტია) — შეიქმნა ႢႴႰ 1950 წ.; 1964 წ. სხვა პარტიებთან ერთად შავიდა ႤႢႮ–ს შემადგენლობაში.